Kroniek van het Sint-Nicolaasklooster te Utrecht
Naedien dat her Warbout lange ghearbeit had mit prediken, mit leren, mit vele maechden te bekieren ende allen gueden een onderstant te wesen, niet alleen bynnen Utrecht mer oec bu- ten als Overijssel ende in Hollant, soe halde hem Got in vreden in ‘t jaer ons Heren M CCCC ende XIII op Sinte-Barnabasa- vent. Na hem koren die susteren tot Sinte-Cecilien enen geheiten meister Jan Galencoep, doctoer in der gothiet. Die regierde vierdehalf jaer ende toech in ’t consilium van Constans. Nae desen koren sij her Johan van Vredendael, die regierde derdehalf jaer. Nae desen regierde her Jan van den Berge iii jaer, luttel min, die naemels regierde die susteren bij den Wijngaert den wij alre lest hielden ende begroven. Hyrnae maecte men een clerchuys dye den susteren een onderstant wesen souden, mit enen rectoer als her Hermen ter Maet, die der susteren bycht hoerde, vanVI welken sij oec scheiden, dye sijn leven- eynde mitten susteren totten Elfdusent Maechden. Dese vyr gaven sij al oer- loff bij haren leven. Nae welken dat sij coren her Herman die Vroede, die bi hem sterff ende dese hoerde alleen die susteren van Sinte-Cecilien. Mer wij biech- ten tot enen gueden man, her Deric van Vredendael, die woende bi den susteren van Sinte-Agnieten ende hulpen den sus- teren sine cost te betalen. Ende lange tijt gingen wi te kerken in Sinterclaes- kerck op enen solre ende ontfengen dat heilige sacrament daer van onsen cureyten. Tot dien tiden was een leesmeister te Gronyngen, geheiten Matheus Gra- bouw, een benider als guets ende ma- kede een boeck op die broederen ende sus- teren van onser oerden. Ende wert mit recht aengesproken nyet alleen hyr, mer naedat hij ’t hyr verloren had, in dat heilige concilium van Constans.Alsoe verwonnen wart, had hij ’t vielal wederroepen naedat hij lanc in den kerker gelegen had. Men soud hem gebrant hebben, mer doe hij ’t wederroepen had wert hij ghesant over meer, nummer weder te lande te comen. Daernae gheviel ’t dat her Johan van den Berghe scheiden soude van den susteren bi den Wingaert. Ende her Deric van Wael, die de susteren Ten xim Maechden regier- de, mitter moeder schickeden ’t dat wij desen gueden man, her Johan, namen tot enen bychtvader ende scheiden van her Deric van Sinte-Agnieten in ‘t jaer ons Heren M CCCC ende XXXVII . Ende setten hem in een arm huys- ken aen den kerckhoff dat ons cofte An- dries Peterssoen, dye ons lange re- gierde in groter vreedsamheit ende eendrachticheit tot in sijnre outheit. Noch en hebben wi ghene scheydin- ge van onsen cureyten. Daerom aerbeiden onse vrienden dat wij verkri- gen mochten enige privilegien. Doe ver-VII kregen wi van her Wenmaer van Huys- werden ende her Johan Ram, cureyten der prochien van Sinterclaes, dat wi kiesen mochten een bychtvader, ende een ghe- wijet outaer hebben/, ende dat heilige sacrament bij ons te hebben. Ende dat wi dat heili- ge sacrament van onsen eygenen bycht- vader mochten ontfangen, ende voertaen doen mochten als dye brive dat be- griepen die daer van ghemaket sint, dye wi hebben. Ende hyrvoer sijn wij hem schuldich jaerlix te geven enen ouden schilt tot tween terminen. Dit gheschiede in ’t jaer ons Heren M CCCC XXII in die maent october. In ditselve jaer verkregen wi, bij der ghenaden Goets, van byscop Frederick van Blanckenhem dat wij besloten mochten werden mit ander seker privilegien van den selven cu- reyten, gheconfirmiert van den selven byscop dat myt alre eerwerdicheit ende devocien in manieren naebescreventoe ginc aldus. Want die susteren van Sunte-Agnieten ende wi ghelijc verworven hadden in enen brieff desse selve privilegien, soe worden wi gelijck besloten in Sinter- claeskerck. Ende dye men besluten soude die worden mitter processien eerliken ge- haelt ende te huys ghebrocht in tegen- wordicheit zeer veel volcks. Dat offi- cium der beslutynge dede her Tyde- man Braem ende meyster Johan Galecoep, doctoer in der gotheit, van beveel des biscops op dese tijt. Mer naemels gaff hij dye macht onsen bychtvader durende ewelike voertaen. Aldus soe worden wi ierst besloten, naemaels sin wi al besloten in onser cappellen. Dese privilegien der beslutinge ende der anderen hebben wi verkregen bij tiden Nannen onser ministra, eer wi kre- gen her Johan van den Berge, onsen vader. Mer daernae bi hoer beyder tiden heb- ben ons ghegont her Johan Ram ende meyster Aernt Elijssoen, cureyten, dat wijmochten doen wijen onse cappelle, dye noch onghewijet was. Dat gheschye- de van biscop Johan van Corkangen in ’t jaer ons Heren M CCCC Jaartal is onvolledig. HUA, 708-Hs. 986 geeft 'M CCCC ende xlviii' (1448). Sunte-Stevensdach bij consente biscop Roloff van Diephout. Het gheschyede bi desselven biscop Roloffs’ tiden dat die zijs op die borgers wart gheleyt om last dat di stat had. Alsoe dattet die ecclesye van Utrecht mede overgaff desen zijs te geven tot een deel jaren toe. Doe waren sommigen die nyet guet/ gheestelics en waren ende quelden ons ende al die andere husen desen zijs te geven, dat wi lange tijt wederstonden mit groter bangheit. Mer ten lesten soe en hebben wij ’s niet overgegeven, mer sij nemen en deel ponden van onsen lijfrenthen dye wi heb- ben aen der stat ende die gheven wij noch. Mer ons wart op die tijt gelovet dat wij vrij souden wesen als die kerke van Utrecht vrij waer. Dit gheschiede in ’tjaer ons Heren M CCCC ende XLIIII . Daernae , in ’t jaer ons Heren M CCCC ende XLVII , worden alle die susteren bynnen Utrecht gheschattet omdat sij buten des raets consent husynge ende hoff- steden aengecofft hadden. Ende die raet gaf hem brieven ende vestichtden hem dat sij doe hadden ende gaven hem sommigen wat meer te coepen bi zeker bepalinge. Ende dye conventen gaven weder brieven daer en boven buten des raets consent niet/ meer te copen. Mer onse Lieve Heer verwec- te gueder mannenherten als sonderlin- ge Aernts van Amerongen ende Henric Jacopssoen dat men ons om on- ser aermoden tevreden lyet. Dese twe lasten gheschyeden onlang, die een nae den anderen, ende waren zwaer te dragen. Mer boven alle lasten ginge die last die daer tevoren, die lange duerde, dye was tuschen biscop Zweder van Culemborch, dye geconfirmiert was van den paeus ende bynnen Utrecht eer-IX liken ontfangen was, ende tuschen Roloef van Diephout, postulaet van Utrecht. Al- soe dan want die paeus den ban liet leg- gen op diegheen die biscop Zweder ver- dreven hadden ende niet gehoersam en wa- ren. Hyrom en was niet alleen hyr druck, want wij van dage te dage zorge- den dat men ons al heel verdriven zoude, mer alremeest over IJssel, daer men bijnae alle dye gheestelike lude verdreef ende veel werlike dye den paeus gehoer- sam wouden wesen. Ende dit duerde lange tijt dat sij buten waren, ellendelike, tot dier tijt toe dat dye paeus Eugenius sande biscop Johan dien hij macht hadde gegeven te absolviren ende den ban neder te leggen. Ende aldus quamen die gheestelike lude een yegelic weder in sijn cloester, nyet sonder groten schade van tijt ken ende gheeste/- liken guede. Bynnen dier tijt onse suste- ren die storven, brochten wij bij nacht tot Sinte-Cecilien om te begraven. Dit we- der comen gheschiede in ’t jaer ons Heren M CCCC ende XXXII . Nae langen jaren hyrnae, soe hadden wij zeer groet verdriet/ van onser koeken, want sij snode ende out was ende bovenal sorchlick om brant. Soe lyeten onse vader her Jo- han ende onse moeder Nanne in horen lesten tiden tymmeren een guet sterck huys dat nu onse reventer hiet, dat sij beyde bij ho- ren tiden onderdack brochten mit gro- ter vlijten ende nyet sonder druck, want somige zusteren der luttel was hem hyrin contrary waren, dye hem nochtant hyrin bestant gedaen souden hebben. Ende dese selven waren hem contrary dat sij den hoff over die stege wijen soude, dat onse susteren daerin gaen souden. Dese ende deser ghelike heeft onse moe- der Nanne bij der goedertirenheit Goedes ons veel guets gedaen, ierst alleen ende namels mit her Johan. Alsoe dat dy ’t convent bij hem beyden in gheesteliken ende tijtliken dingen zeer opgecomen is. Nu wil Got dese twe sine lieve vrien- de halen. Ende ghelike als sij malc-X anderen in den leven lieff hebben gehadt, soe en heeft sij Got niet verre in der doet doen scheyden. Naedien dan dat desse gude oude vader her Johan van sinen kintschen dagen Gode ghedient had, dat hij scheen een ander Johan Evangelist te wesen. Want sij beyde dat woert der minnen altoes in der herten ende in den mont droegen. Dese guede man her Johan was vol doechden. Dye minne Godes brant in hem, uut welker dat hij nummer ledich en was in waken, in vasten ende in ghebede. Uut deser myn- nen en lyet hij niement bijna voerbij gaen. Hye en vermaende hem ya op- ter straten lude, dye hij niet en kende. Ende niet alleen ghemeen lude, mer oec di rijken gheesteliken en waerliken nadien dat hem Got gaff. Alsoe dat vele lu- de noch nae sijnre doet weten van hem te seggen ende dit plach ghemeenlics te seggen: “Denct guet, spreect guet, doet guet, soe sijdi guet”. Ende alI Om te weten hoe ende in wat tiden/ dat convent ende cloester van Sinterclaes begonnen is. Soe is te we- ten dat in ’t jaer ons Heren doe men screef M CCC ende XXXVII was een guet eerber priester ende hyete her Henric van der Stove. Dye gaff om Godes wil een huys ende hoffstede cleyn als sestehalff roede lanc ende nau iiij roeden breet aen Sinter- Claeskerchoff streckende ter twye- straet wert om guetwillighe mage- den daerin te herbergen ende Gode te die- nen, als dat dye brieff uutwiset bese- gelt mit der statzegel; welke brieff besloten is in der statkist daer wi die copy van hebben ende oec hiirvoir staet/. Ende aldus sin daer vergadert guede maechden dye God dienden ende den armen behulpeliken waren ende den zieken dienden oetmoe- deliken, sonder uutwendige besittin- ge van tijtliken guede. Ende dese stedeheeft dan aldus dye stat/ geschicket tot een gheestelike stede ewelike te bliven ende nummermeer in werliken handen/ mogen te comen. Dat gheen ander conventen en hebben die naghecomen sint. Dese guede susteren saten lange jaren ende en wissen niet in tijtliken guede in hoer stede te vermeren, noch oec in personen aen te ne- men – om wat sake en weten wi niet sekers off te scriven. Daernae , in ’t jaer ons heren M CCC ende XCIIII op Sunte-Gertrudendach, heefft die eerber raet der stat van Utrecht om zeker zaken gheschicket van des raets wegen dye eerberen her Herman van Wulven, ridder ende Derick Willemssoen, om een toesien te hebben op desse stede ende personen. Desse twe guede mannen hebben aldus mit groter neernsticheit in desse stede gheschic- ket een ander manier van susteren dan daer duslang gheweset hadden, ende hebben hem gheordiniert guedeII ordinancien ende hebben si ghesat in een ghemeen leven sonder eygenschap, nochtant sonder oerden, ghehoersam- lick te leven, mer gheen broet te bid- den, mer te leven van horen handen ende van dat sij daer inbrochten. Ende mit veel ander punten als dye cedel dat uutwiset, bezegelt mit horen zegelen, der wi off hebben een copie in onser kist – mer die principaelbrieff is in der statkist besloten, ende die copi staet hyrvoer/. Tot dien tiden was een groet clerck gheboren te Deventer, die hyet meyster Gherijt die Grote, rijck van patrimony ende van veel provenen. In dessen sant God sinen gheest ende hij wert volcommeliken bekiert ende lyet al sine provenen, ende al sijn ander goet schicte hij om Goets wil te gheven ende ginck in verworpenen clederen oetmoedeliken ende predicte vuerich- like dat woert Goedes in allen steden des lants, meesteliken in den Stichte vanUtrecht. Ende want hij ’t mit sinen werken bewijsde dat hij mitten woerden leerde, gaff hem groete gracy in veel ontelli- ke volke te bekieren. Alsoe dat hij bider goedertirenheit ons Heren een oer- spronck hevet gheweset al der devocien ende der gheistelicheit van desen lande/. Want bij hem sint ghestichtet vele regulier cloeste- ren van mannen ende vrouwen, daer Wyndesim dat ierste van is. Vele cloesteren van der derder oerden van penitencien Sint-Francis- ci van mannen ende vrouwen, van welker datter somigen reguliers ende regularis- sen sin gheworden. Vele anderen van sinen discipulen sint ghebleven, beide mannen ende vrouwen in een simpelen staet sonder enige oerden – nochtant Gode dye- nende in sonderlyngen gueden leven. Uut welken husen ende sonderlinge/ als van mannen groete vrucht der gheistelicheit comet als van clerken te bekieren ende dye ten cloesteren te senden als meesteliken te Deventer ende Zwol ende ander steden. Behalven ditIII sint vele cloesteren ghereformiert dye nu ter tijt Goede dienen in gueder devo- cien. Vele ander guede werlike lude sint oec bekiert blivende in hoeren husen Goede te dienen. In dien tiden was een guet priester t’ Utrecht die her Warmbout hieten, een cappellaen te Buerkerck, dye aerbei- de dat volck te bekieren tot enen gueden leven ende sonderlynge mageden te bekie- ren ende te vergaderen. Alsoe dat hi een deel mageden vergaderde achter Sinte-Bar- baren Gasthuys, die naemals om last dye men hem daer dede van daer gheschei- den sint mit horen bychtvader, her Warm- bout voerghenoemt, dye nu bi hem sat ende hadde dye cappellaenschap over- gegeven ende hebben begrepen een steed in der Node dat nu hiet tot/ Sinte-Cecilien, noch in een simpel leven sonder oerde Goede dienende in alre heilicheit. Daer- nae was een guet man, dye hiete Abra- ham Dolen, wonende onder die smeden.Dese vergaderde oec een deel mageden die nu Sunte-Augustinusregel aenghenomen hebben. Daernae sint oec magheden tot Onser Vrouwen biden Wingaert, tot Sunte-Agnieten ende te Bethleem. Als wi aldus vergadert waren, als voerseyt is, ende ons die stat van Utrecht twe mannen voerghenoemt gheset hadden, ende ons guede insettin- ghe vredeliken te leven gheset hadden, doe ontbrac ons noch guede insettinge gheesteliken te leven. Soe hebbe wi ons volcomeliken overgegeven onder her Warmbout ende onder die moder van Sint- Cecilien horen raet in allen te volgen. Des ghelikes hebben oec die ander conventen gedaen, alsoe dat wi al in eenre mynnen stonden ende die tot Sinte-Cecilien bychtva- der was, dye was over al. Ende dit duer- de lange jaren, oec nae her Warmbouts doet. Ende wij namen een moder van Abraham Dolens geheiten ten Elffdusent Maechden, Ghijsberta, een heilige devo[teIIII maget. Dese tymmerde bi horen tiden een guet stenen huys, een reventer ende boven een dormpter dat nu ghebroken is. De- se vergaderde allenken meer ende meer maechden om Goede te dienen in groeter barnender mynnen. Doe men daernae screeff M CCC ende XCIX , doe namen die susteren van Sin- te-Cecilien dye derde oerde van penitencien Sint-Francisci ende worden mede besloten. Ende daernaest, op den selven dach/, namen dye susteren ten Elfdusent Mageden ende onse susteren dyeselve oerde oec aen. Ende men plach ons altesamen te cleden ende te professyen tot Sinte-Cecilien nochtant een yegelic op sijn eygen convent. Ende als ons dus Ghijsbert moder geregiert omtrent vii jaer, soe starff sij/ zalichliken in den Heer, doe men screef M CCCC ende III op Sunte-Bar- nabasavent. Daernae koren onse susteren die een moeder/ na den anderen, tot tween toe. Die eerste hiete Syborch ende wert ofgeset ende die ander Ghijsbert ende die sterff.Dese twe moeders regierden omtrent iiii jaer ende worde offgheset omdat convent gheen groten voertganc en had, al was sye anders doechdeliken ende devoet. Tot tien tiden waren onse susteren in groter aermo- den want daer en was niet meer steden ende ruyms dan daer ’t op ghesticht was. Ende dat Ghijsbert onse ierste moder een luttel als licht anderhalve roed/ breet ende sestehalf lang aenghecoft hadde/. Alsoe dat her Warmbout mit her Gherit van Bronchorst, canonic te Oudemunster, een behulper gueder maechden ende an- ders guede mannen quamen om die susteren te spreken om te scheiden ende te versin- den. Doe spraken sij uut vuericheit ende barnender mynnen, dye sij tot Gode ende tot malcanderen hadden, dat sij liever alle ar- mode liden wouden dan te scheiden. Al- dus wert hem consentiert te bliven. Doe saghen sij om een ander minis- tra ende moeder ende koren uutten vor- seiden convent van den Elfdusent Mage- den, daer Ghijsbert moder voirseit oec wut [= uut]was, een gheheiten Nanne Johansdochter/ van Ackoyen, welker, al was sij jonck van jaren, sij was riep van seden, vuerich tot Gode ende scherp voer disciplijn. Dit gheschieden in ’t jaer ons Heren doe men screef M CCCC ende VII . Ende doe sij ontfangen had dat regiment, soe gaff oer Got grote gracy in/ tijtliken ende gheesteliken voertganc ende in vermerin- ghe der personen. Want sij timmerde in ’t ierste een guet schoen huys daer wij noch in spinnen ende boven een dormpter is als ’t ogesinliken is. Daernae kocht sij aen, aen die noertzijt desses huysch es/, mit stroe ghedect dat noch een deel staet. Daer- nae aen die suytzijt een deel cameren, daer wij nu mis horen. Daernae coft dye 'd' op rasuur. Ervoor stond er 'sye'. een huys in die stege dat lanc een reventer ende nu die koken is. Ende voert meer over die straet veel ruyms ende aen onse sijt oec noch meer als men noch sien mach, daer Got in der ewicheit van ghebenedijt ende ghelovet moet wesen, dy ’t verleent hevet.was dat hij en yegelic vermaende nyement en was hi lastelic nochtant. Mer en ye- gelic was hij zuet en zacht toespreke- lic ende goedertiren, bequaem ende zedich in alre bequaemheit. Alsoe dattet anders nyet en scheen dat en heilich Goedes. Bovenal was hye een spiegel alre cuys- cheit in alre behoetheit wanderende. Also al was dat hi geregiert hadde soe lan- ge tijt, soe groten prochy ende kerspel te coelen tot Sinte-Columba ende daernae sus- teren, dat hij altoes bleef onberucht totten eynde toe. Dat men anders nyet en weet, hi en sterf meghet, dat een selsen vogel in onser eerden is. Hij was oec sonderlinge ghehoersam sinen visiti- res ende sinen oversten, alsoe dat wat sij hem hyeten doen dat hi dat niet over en trat. Van ghewoenten plach hij zeer vro op te staen. Dye visitiers gheboden hem in sijnre outheit voer zekeren uren niet op te staen, al scheen ’t cleyn ende niet te achten nye ment en/ const hem brengen dit/ te breken, ende soe voert in allen dingen daer veelXI van waer te seggen. Nye en was hi ge- set op gelt te hebben in al sijn leven, al had hi menighe oersaec daerto gehadt. Ja, hij en plach gheen gelt te kennen, ende dat tot sinen handen quam kregen die armen off hij leydet aen boeken. Seer nau bewaerre was hi sijnre consciencien dattet al somtijt bovenmaten ging, als sij seggen die sine bycht plagen te horen dien hij dyckwijl lastich. Ende ’t en was niet genoech: eens twie off iii of som- tijt meer, mer alsoe dick als hij rey- schap had/. Alsoe dat Got sinen knecht zeer proveden eer hij en halden. Doe hem Got dan halen woude, soe began die natuer van outheit te kreken ende hij wart kranker van dage to dage sonder nochtant enige ziecten. Ende wie tot hem quam, dien vermaende hij. Ende veel menschen quamen tot hem, want hi al wijl lach. Die susteren, want si hem zeer lief hadden, waren bovenmaten ro- wich. Ende sonderlinge die mater, wel-ke doe sij bi hem bij oerlof des biscops quam ende hoert noet clagede dat sij hyr bliven soude ende hij van Gode gheloent soude wer- den, sprac hij ende troesten sij, seggende: “Sijt tevreden, moeder. Krige ic deel bij Gode als ic hoep, ic sel u bider goder- tirenheit Goedes cort halen ende ghij en sult hyr niet lange bliven. Ende ic hoep dat God dese susteren wel weder versyen sel, daer ic Got voer bidden sel.” Nu coemt die tijt dat dese heilige man scheyden sal, spreect hij tot Jacop, onsen broeder die lange bi hem ende ons geweset had ende hem trouweliken te die- nen plach/: “Kint, laet ons vesper lesen misselike- liken wat Got doen mocht.” Het was op Sunte-Mathijsdach ende in die vasten te ne- gen uren. Doe die vesper uut was, be- reyde hi hem te sterven ende sterff omtrent v uren daernae et rustede in vreden, in ’t jaer ons Heren MCCCC ende LIII , op Sinte-Ma- thijsdach, doe hij out was, omtrent xciiii jaer sonder enige ziecte.XII Doe men hem begraven zoude, quamen seer vele priesters ende canoniken ende drongen alle seer om hem te dragen in Sinter- claeskerc om hem daer te begaen. Veel vrouwen ende mannen, rijc ende arm, quamen daer me de/ alsoe dat hi zeer eerliken in onse cappel begra- ven wart, op dier stede daer hi noch leget. Ende al deden wi grote cost in dat volck ten eten te houden, Onse Lieve Here/ haddet al te voren versien, want een corte tijt eer hi sterff ende sieck lach, quam hem van Colen xii Rijnsche gulden die hi der moe- der gaf, ende seyde: “Moeder, hij hebt last mit mij. Neemt dit te baten dat Got ge- geven hevet.” Dat dese guede man ghelovet hadde der moeder dat sij volgen soude, moest geschien. Ende want Got, die moeder, die en reyn vat was, noch reynre woude heb- ben, soe sande hoer Got veel lidens op. Want rechtevoert krech sij en zwaer zage daer sij oec aen sterff. Ende al was dit lastich nochtant, bovenal was lastichdat Got die susteren verwecte tegen hoer op te staen, die altoes mit groter simpel- re gehoersamheit onder hoer plagen te staen, die waren hoer meestelike contrary. Ende dit quam bij desser oersake to. Dye moder hadde gheern gehadt dat dye susteren hadden ghenomen her Ghijsbert, pater der susteren Te xim Mageden, enen goe- den, rekeliken, degeliken, gotliken man. Die susteren en hadden daer ghenen sin toe. Noch- tant hoerde hi dier susteren bycht een of twe reysen lang. Want en gheenre wijs als te biechten en waren die susteren mit hem tevreden. Hyrom quamen menighe twi- drachten onder malcander. Die siecte der moder/ van buten vermeerde die bedroevinge des herten en vermynrede niet, alsoe dat druck op druck quam. Ende dese guede heilige maget die anders niet en socht dan Got, die vint nu Got, mer in druck ende tribulacien. Got onse Heer/ wil nu sine bruut altemael vercyren. Al is ’t dat sij al hoer leven veel drucks gehad hevetXIII daer hyr te voren en weynich of geseget is. God onse Heer hevet hoer alsoe veel gracien, tijtliken ende gheesteliken, gegeven. Si hevet alsoe neernstich gewezet in vuerigen ghebede, sonderlinge cuysch van leven, soet ende bequaem hoers omgancs, vlytich voer guede ordinancie ende disci- plyn ende gebreken te corrigieren, hoer- selven strenge, anderen menschen goedertiren, cleyn van hoerselven altoes te bevolen, onderdanich ende eerwerdich tot horen bychtvader ende totten visitieres ende allen priesteren te eren. Ende nochtant en woud sij niet/ dat die susteren vryentschap hadden mit priesteren. Ende nyemant en woud sij in cost nemen mitten priester te wonen. Deser ende deser gheliken dogeden was sij zeer vercyert. Ende sonderlinge was sij verwor- pen in cledinge ende habijt. Ten lesten naect dat Got sijn bruyt halen wil, soe is sij ghewapent mitten heiligen sacrament des lichams ons Heren ende des heiligen olys dat sij devote-liken ontfenc, ende offerde Gode den Vader horen gheest in sine handen die sij vrijen- liken ontfenc. Ende is ’t dat sij yet te purgiren had, ’t en duerde niet lang, als seyde dye ’t wel wist. Si sterff onlanc nae her Johan als lii dagen nae hem, des xvii dages in april, doe sij out was lxx jaer. Ende is eerliken begaen in Sinterclaeskerc ende begraven in onser capellen bij her Johan. Nae hoere doet sin die susteren in groter ellendicheit, want si sitten sonder vader ende moeder. Her Eernst, zaliger ghedachten, Generael Minister, comet sijn kinder te troes- ten ende sij kyesen eendrachteliken een gue- de devoten maget/, ghenoemt Griete Bouwen, voer den selven minister ende dye confirmierde hij moeder te wesen. Mer noch en sijn die sus- teren niet al getroest, want si noch gheven zekeren man en hebben te biechten, want nu biechten sij den enen, nu den anderen. Dit aenmerkende, Jacop Albertssoen, die altoes trou had geweset den susteren, dat dit nyet lang en soud staen-XIIII de bliven, hevet gereyst, ierst totten Generael ende naemels eenwerff ende anderwerff bij behulpe her Reyner, pater der susteren tot Sinte-Margareten, ende her Aernt ten Brync te Vollenhoe, tot her Thomas, minister der bruderen aldaer, om enen gueden pries- ter te vercrijgen. Her Thomas, kennen- de dat convent van den susteren, want hij ’t dicwijl gevisitiert had, hevet hem goe- dertyren ghemaect. Mer men moeste ’t ver- trecken een tijt om zekere zaken. Ende doe ’t tijt was toech Jacop voergenoemt mit her Aernt voergeseyt over IJssel om te bidden dat convent der bruederen. Wel- ke convent hem guedertyren maect ende schicken hem toe enen priester geheiten her Gherijt van Rees. Ende her Thomas co- met mede ende leyden hem in ende maken hem bychtvader der susteren. In ’t jaer ons Heren M CCCC ende LIII , op der Elffdusent- Magedendach. Die moder Griete nye gecoren doe ’t al ’t beste dat sij mach in allen dingen,selven voel. Zou eigenlijk ook doorgestreept moeten zijn XV mer want sy cleyn van hoer selven voelde, soe en mocht sij die last niet dra- gen ende arbeyde zeer om verlosset te we- sen. Die Generael Minister voergenoemt comet ende hoert die stemmen der susteren ende sye kyesen eenheyt Alijt Zuermonts. In ’t jaer ons Heren M CCCC LIIII , op der Elf- dusent Magedendach. Tot dien tiden/ rees bynnen Utrecht grote last, want biscop Roloff woud hebben/ precary off schattinge van der gheestelicheit. Dye canoniken staen ’t sterkeliken weder. Dye oversten mitten biscop willen hebben dye scattynge. Dye ghemeent valt mitten canoniken toe, alsoe dattye ghemeent dye overhant cryget daer veel verdriets nae off quam. Tusschen desen beyden wer- den wi van den canoniken gheschat, die nochtant ons souden hebben beschermet. Ende dat precary costen ons voer ende nae wel ix Rijns gulden. Veel dingen van biscop Roeloff van der ghemeenten van den oversten te scriven en is gheen noetwanttet seer lange soude vallen. Doe biscop Roloff, die eerwerdige vader die sterff in ’t jaer ons Heren M CCCC LIIII op Onser-Vrouwenavent Annuntiacio in die vasten doe ’t was, koren die canoniken her Ghijsbert van Breroed, doemproest. Ende doe regnierden die gilden ende die daer dat regiment in hadden ende wouden hebben waren meesteliken al licht volck, behal- ven in ’t begin, doe ’t wal was begonnen ende guede mannen gehoer hadden. Mer dat duer- de onlange, want lichte ghesellen maecten tsamenlopinge ende belasten alle guede lude gheesteliken ende werliken. Ende sij en stonden anders nergent nae dan der luden guet te hebben. In dien tiden/ gheboed men ons ende allen husen dat wi onse brieven hem souden brengen, dat wi daden. Mer die ander conven- ten en wouden ’s niet doen. Dye zake dat wi dat deden was dit. Als voerseyt is so schatten die raet die ander conventen, want sij meer gecofft hadden aen hoer hoffstede dan hen gheorlofft was. Ende doe kregen sijXVI brieven ende want wi die brieven niet en hebben, soe ried men ons dat wi hen die brieve brengen souden, als wi deden. Mer Got halp ons dat wi se al weder hebben. Alsoe dat men den anderen conventen over grote ghewelden dede dat des gelijc niet veel gehoert en is. Dit regiment der gil- den duerde al die tijt dat di proest elect was, nochtant bedwang hij se te mael zeer op Sunte-Marcusdach. Daernae wertet verdedinct dat di doem- proest avergaff sijn recht biscop David van Borgonyen, Hertoch Philips’ soen, die mit groten volck ende mit groter eren in quam t’ Utrecht. In ’t jaer ons Heren M CCCC LVI opten vi dach in augusto. Welke eyschede sijn willecoem seer scharpeliken dat ons costen omtrint vi Rijnsche gulden ende nochtant gaven sij vel meer die buten woenden. Behalven dit moesten geven gheestelic ende werlic zwaer mergengelt, want men gaff drie jaer lang v witte stuver ende enen ouden braspennync op elken mergen. Tot deser tijt toe en hebben wi noch niet dat wi onse susteren bij ons sel- ven in onse cappelle mogen laten begraven. Mer al onse susteren die ziec worden, dien gaf onse bychtvader dat heilige sacra- ment. Ende een van den cureiten plach te comen ende olyde dieselve suster. Ende starff sij, soe moest men se dragen in die kerck ende begaen sij daer ende graven sij op den ghe- meyn kerckhoff, dat druckeliken te sien was. Daerom, bij der hulpen van Goede ende bij vrienden rade/, lieten wi dadingen mit onsen cureyten, als meyster Aernt Elyssoen ende her Johan Foyt. Welke dat hem goedertyren ghemaect hebben ende hebben ons gegunt dat wij dat heilige oly selven mogen hebben, ende ons laten olyen van onsen bychtvader, ende dat wij begraven mogen werden in onser cap- pellen. Ende hyrvoer geven wi densel- ven cureyten enen gouden Rijnsche gulden, behalven den ouden schilt dye wi hem tevoren aldus lange hebben gegeven endeXVII noch gheven sullen. Dit ghesciede in ’t jaer ons Heren M CCCC LX , des seventiende dach in december. Ende daernae, over ii jaren, gonden sij ons vriendeliken dat wi mochten hangen een kloc mit een toern buten dakes. Ende onse priesterhuys was seer snode ende onbequaem enen priester in te wonen. Hyrom soe tymmerden wij een huys over die straet aen die ander side ende maecten een cluse onder die straet daer men eten ende dryncken bren- gen mach. Hyr tevoren stonden daer ca- meren ende ander huse dye out ende bijnae vervallen waren, dat sij bijnae ledich ston- den. Ende desse hadde gecofft onse moeder Nanne, zaliger ghedachten. Ende doe dit huys rede was, soe voer onse priester daer in mit Jacop, die lange bij ons gheweset hadde mer plach te huys gaen. In ’t jaer ons Heren M CCCC ende LXI op Sunte-Micha- eelsavent. Ende doe namen wij aen ons die husinge daer onse priester in plach te wonenTot dien selven tiden kregen wij onse cy- bory ende lieten maken andere cyringhe in onser capellen. Wij hadden daer te- voren den halven tienden uit Wael daer die heren van Sinte- Marien die/ ander helft of hebben ende daernae den tienden in Schalc- wijck. Item, wi hadden groten hinder dat wij benauwet waren, want die hof- stede die hoerde aen die husinghe, die toehoerde her Johan van Beesd, die strec- kede in onse convent. Ende desghelijc Peter Geel streckede oec mit sinen hof in onse convent. Daerom soe cofften wi tot tween tiden Peter Geel off wat van sijnre hoffstede. Ende daernae cofften wi her Johan van Beesd off sine husinge mitter hoffstede, ende namen daerof dat ons diende, ende vercoften die husinge een deels. Ende dat grote huys bute wi mit Johan over de Vecht om den tiende in Schalcwijc voergenoemt ende gaven gelt toe. Mer den anderen tiende coften wi van Henric van Velde om reet gelt In ’t jaer ons heren M CCCC LXVII sterff Hertoch Philips van Borgondie, van Brabant, Zeelant ende van veel andere her- tochdomen ende groter greeffschappen, ende lyet achter sinen enighen soen Karolus al sijn lant, dye nochtant mit desen lan- den nyet en ghenoechden ende luttel rust en had, noch sinen ondersaten en lyet hebben, ende wart verslagen van den Zwitseren die hij bestriden woude in ’t jaer ons Heren M CCCC ende LXXVII . Item , in ’t jaer ons Heren M CCCC ende LXVII cofften wij x mergen in Galecoep ende ij mergen op Cranenborch mit hulpe ende mit gelde. Item , daernae in ’t jaer ons Heren M CCCC ende LXX cofften wi vi mergen, oec in Galecoep bij dye Weteringhe. Item , daernae in ‘t jaer ons Heren M CCCCLXX cofften wij een cleyn tyen- ken gelegen bi den Carwech. Item , in ’t jaer ons Heren M CCCC ende LXXI begaeffde ons God mit sware pestilen- cie ende sterffte also dat ons offstor- ven van Paeschen hent omtrint Sunte- Martijn xix susteren. Item , in ’t jaer ons Heren M CCCC ende LXXIII also als onse cappel seer cleyn ende out was, dattet verganclick was, ende dat wi niet wal en hadden ruym onse doden te begraven, soe averdrogen wi een cappel van nyes te tymmeren ende want wi nyet wal ste- de daertoe noch ruymt en hadden,XIX soe moesten wij copen een huys ende hof- stede van enen geheeten Johan dye Brou- wer om veel gelts ende broken dye hu- singhe eens deels. Ende des naesten jaers, doe men screeff M CCCC ende LXXIIII opten xviii dach in februario, wert dye eerste steen van onser cappellen geleget. Ende daernae, doe men screeff M CCCC ende LXXVI op Sunte-Ambrosiusdach, wert onse cappel gheconsecriert ende ghewijt mit drye outaren ende kerck- hoff buten, van den eerwerdigen vader biscop Gotfridus, bij consent des eer- werdigen vaders biscop David van Utrecht, daer Got van geloeft moet wesen eweliken, amen. Item , daernae, doe men screef M CCCC ende LXXVII , hebben wij nye averdracht ghemaect mit onse cureyten als mit meyster Ot Tengnagel ende her Jacop van Nogelle want wij al wat benau- wet waren in somigen punten ende sonder- lynge in dye begravinge der dodenende offer te ontfangen ende dat wi oec mogen begraven dy bij ons begheren te liggen. Ende dit heeft gheconfir- mit dye voirgeseide biscop David. Ende dit naebescreven is die seperacio der pastoeren. Wij, ministra ende ghemeen susteren des besloten convents van ’t Sanct-Nyclaes van ’t Sanct-Niclaes t’ Utrecht, bekennen mit desen openen brieve voir ons ende onsen nacomelingen dat wij seer dancken onsen eerweerdighen kerck- heren ende pastoren, hiernae bescreven dat sij ons puerliken om Goids wil gudertirliken gegeven hebben alsulke privilegien als dese navolgende Latijnssche brieff begrepen heefft, sprekende van woerde te woerde aldus: Nos Otto Tennagel et Jacobus de No- gellis, curati in solidum ecclesie parochi- alis Sancti Nicolai Traiectensis, universis et singulis presencia visuris seu audituris notum facimus presentes, quod nos in divini cultus augmentum et favorem Domino Deo inXX humilitatis spiritu serviencium, matura deli- beracione et consilio amicorum et sapientum pre- habitis, donamus et concedimus pro nobis et successoribus nostris ministrae et soro- ribus tercii ordinis Sancti Francisci et earum conti- nuis commensalibus, in conventu apud ecclesiam nostram prefatam a parte occidentali commoran- tibus, presentibus et futuris, ut confessor earum per se vel alium ydoneum presbyterum possit eis sacramentum eucharistie et extreme unctionis, in capella earum, de nostra licencia ibidem conservata, tociens quotiens oportunium fuerit, devote ministrare, corporaque decedencium apud easdem et omnium sepulturam suam ibidem eligencium, etiam si ita placuerit pro nostrum cimiterium deportata, in dicta capella et cimiterio cum debitis solempnitatibus ecclesiastice tra- dere sepulture. Sed si de nostra parochia aliquam personam secularem, que ibidem se- pulturam suam elegerit, sepelierint, dabunt nobis et successoribus nostris, pro singulis personis, infra quindenam,unum florenum renensem aureum vel valo- rem equivalentem, salvo quod pro hiis et omnibus aliis privilegiis a nobis et predecesso- ribus nostris eisdem concessis, et pro obla- tionibus, exequiis et funeralibus suis et pro canonica porcione ac aliis, pro indempnitate eiusdem matricis ecclesie dabunt nobis et successoribus nostris, singulis annis, unum scudatum antiquum aureum monete regis Francie aut valo- rem eius, prout ecclesia Traiectensis pro pacto suo recipere solet, et unum florenum re- nensem aureum monete electorum imperii aut valorem eius, solvendos pro una me- dietate in festo Pasche et pro alia me- dietate in festo Victoris, aut infra quin- denam post quemlibet horum predictorum subse- quentem, non obstantibus quibuscunque privile- giis, a sede apostolica vel aliis pro parte dicti conventus, de pecuniis predictis non sol- vendis, quomodolibet impetratis seu impetrandis, fraude et dolo in predictis semotis et ex-
89
Kroniek van het Sint-Nicolaasklooster te Utrecht
label
Kroniek van het Sint-Nicolaasklooster te Utrecht