. Borst e.a. 1997, 77. In de marge: Voyez les poèmes de Guillame Potou, feul. 22 (onduidelijke verwijzing). Georgius Strijt obiit III junii anno Domini MDLXV. Aliis in sarcophagis duobus haec insignia sunt: Grawert * [onleesbaar] * In sacello Arqueliano: [] Anno millesimo V c , die XXIIII mensis octobris, obiit venerabilis vir, magister Antonius Pot, legum licentiatus, canonicus et officialis Traiectensis, hic sepultus, cuius anima requiescat in pace. . Haslinghuis en Peeters 1965, 383, nr. 50, Borst e.a. 1997, 68. Adelbertus decanus 1108. Liber caeruleus A 3. Lubbertus, anno 1118, 1132, 34. Anselmus, prefuit anno 1154, obiit vero anno 1164, 11 octobris. Theodoricus, anno 1200, 1178, 1203. Otto, maior decanus anno 1208, Liber albus X, II. Remboldus, anno 1219, adhuc anno 1227, obiit 10 decembris. [ Liber ] q 30. Henricus anno 1234. * Theodoricus, maior decanus 1247, de Wickerode. . Deze regel is bovengeschreven. Petrus de Dwar s dijck anno 1257, adhuc anno 1261, moritur 27 julii. 1255. Liber q 19, 38. Amelius anno 1250, 1268 fol. 35. * Amelius anno 1275, moritur 19 januarii anno 1281; 1279, 1280. Liber albus X, 20. * Stephanus de Scalcwijck anno 1289, obiit 11 septembris anno 1295 vel statim post; 1287. Liber albus X, fol. 12, q 45. Arnoldus de Foreest anno ... obiit 13 januarii anno 1296, vivebat anno 1305. Liber albus 52, 61, caeruleus A, 23. Wilhelmus Clauwert, decanus Traiectensis obiit 23 octobris anno 1309, vide Librum album X, 46. Cui successit (vide Librum album, folio 96) dominus Gerardus de Wit alias Soudenbalch, prepositus beatae Mariae Traiectensis, qui moritur 23 aprilis anno 1312. Cui successit Jacobus de Oudtshoorn, qui anno '22 eiusdem seculi eligitur episcopus Traiectensis, et moritur 22 septembris anno eodem. Liber albus X, 25. Stephanus de Bosinchem (1321, 146) succedit Jacobo de Oosthoorn, obiit 11 septembris anno 1323. Giselbertus de Everdingen, praefuit in principio maii anno 1324, et anno 1330 tandem cessit decanatui. Quem permutavit cum Henrico de Jutfaes pro prepositura Elstensi, et obiit 28 maii anno 13... Vixit 1336, 1334, Liber ceruleus 26. Henricus de Jutphaes prefuit anno 1337 et 1346, idem obiit 30 octobris 1336,609C5C8354774642E0534701000A17FDfluminibusque maris, In qua tum muris urbs Antonina novellis Tempore Neronis aedificata fuit. 609C5C8354914642E0534701000A17FDsupra neglectus, anno 1384, Liber D , 36. Anno 1633, nihil . Sic, lees nihilo ? obstante, quod iam statutum esset ut praepositurae summae reditus ad publicum aerarium redirent, ut mutuum muli quod in proverbio, principe adminiculante, quo eius affinis praeposituram Joannitanam adipisceretur, eius titulo donatus Horstii domini filius pene puer. Golsteinius vero qui sibi eo fieri iniuriam querebatur aedes Dornenses accepit cum adiacentibus aliquot iugeribus parvo aere redimendis et a praepositura distractis, in proprium. Inde dominus van der Horst filii sui praeposituram vendidit dominae van der Liere, pro filio eius Cornelio Lockhorstio 20000 florenos, ut dicitur, ac is iam praepositus est Traiecti Martinianus. Philippus Fortigarius, episcopus Atrebatensis, post annum 1439 dicitur in epitaphio etiam fuisse Westfrisiae et Traiectensis ecclesiae praepositus, apud Buzelinum, Gallo-Flandriae I, pag. 25. . Buzelinus 1625, liber I, 25. Hij citeert een grafschrift in de kathedraal van Arras op Fortigarius uit Brugge, 'etiam in West-Frigia in Ecclesia Traiectensi Praeposituras pacifice possidens'. potentissimis nobilibus equestribus ordinibus seniori, de republica et patria optime merito, qui obiit 17 novembris 1626, aetatis suae 68. passim descripta et etiam typis publicata hoc ordine: 1. Wilhelmus de Mechlinia et duo ignoti pontifices. 2. Duo Ottones de Geldria et de Lippia. 3. Baldericus et Godefridus. 4. Henricus de Vianda et Otto de Hollandia. Ad templi egressum meridionalem haec verba leguntur (...). Et quod fere praeterieram: eo loco, ubi olim altare XI millium virginum fuit, celebratum anno 1580 funus postremi episcopi Uterloo, eiusdem quoque est sepulcrum, et in lapide haec leguntur: Obiit venerabilis dominus, prepositus Traiectensis et archidiaconus, Swederus Uterloo, anno 1378, 22 aprilis, hic sepultus. * In aliis lapidibus vicinis, haec insignia spectantur, literis fere, imo omnino detritis. * Ibidem adhuc Grawert. * episcopus Traiectensis. * Theodoricus de Randerode, prefuit anno 1227 et 1247, cuius sigillum a me alibi expressum; 1239. Vide Librum album X, folio 14. * Theodoricus de Wijckerode 1247. Cuius predecessor Henricus, frater comitis Gelriae, inde episcopus Leodiensis. Liber D , diploma Latina, 70 sec. Gobertus de Parweys, prefuit . Bovengeschreven: 1252. D. 6. anno 1263 et adhuc anno 1266, 1250. Liber albus X, 40. Register 5, 29. * Anno 1243 Theodoricus maior prepositus. Adolphus de Waldeck, prefuit 1287, Liber q 28, anno 1289. Hic anno 1301 a quibusdam est electus episcopus Traiectensis, sed Guido de Hannonia prevaluit, et Adolphus est eodem anno electus episcopus Leodiensis. Liber caeruleus , folio 38, 1280; 44, 1289. Guillelmus Clivius vocatur prepositus Ultraiectensis anno 1302, in Burchii Guidone , pag. 190. Engelbertus, prepositus et archidiaconus Traiectensis, in litteris de anno 1302, Liber albus 71. Engelbertus (alibi Wilhelmus) de Hoorn obiit 20 decembris. * Wilhelmus de Hoorn, prepositus anno 1304, occubuit bello Zeelandico, secundum Hedam. . Heda 1612, 347. Theodoricus, 1311. * Bartolomeus de Wassenaer, Theodorici filius, wort ontrent dese tijt Domproost genaemt, sed abusive, ut quidam Domheren qui in aliis tamen collegiis canonici. Jacobus Osthornius, qui anno deinde 1322 eligitur episcopus. Florentius de Jutdfaes, prefuit anno 1313, moritur 28 martii anno 1337, hic inchoavit domum in Doirn quae non longe post collapsa est. * Henricus de Mierlaer, canonicus capitularis, eligitur a capitulo suo 6 aprilis anno 1337 prepositus Traiectensis. . In de marge: De hac electione vide litteras de anno 1337 in Libro albo , folio 68, 110. Hic refecit castrum in Doirn sumptulozangis faciunt macles, ut vocabulo artis utar. (Verandert in swarte maclen en camp d'argent). . In de marge. posuit. Eumque apud communem avunculum, dominum Timannum a Moerendael, canonicum sancti Salvatoris, sepuliri fecit. Vixit annos LXXV, menses VI, dies XXII, obiit IV kal. martii, anno salutis XII post MDC. . Borst e.a. 1997, 112, 113. * vir geniculans coram tutelari divo, * cum hoc in aurea area epitaphio: In 't jaer ons Heeren MCCCXCIII, den XIII dach van october, sterft Gosen ten Hove, neve heer Roberts van Wissche. Bidt voor de ziel. Ex Molano, libro 1, capite 14, De canonicis , videtur: 'Sub Godeboldo episcopo prima prebenda data esse decano Maioris ecclesiae, iuxta commune consilium prioratus sui in laboris temporalis consolationem. Coloniensi ecclesia refragante, sed tamen post eo accederet ut idem imitaretur.' . Molanus 1587 , Liber 1, caput 14, pag. 44: ‘Sub Godebaldo episcopo prima praebenda data esse decano Maioris ecclesiae, iuxta commune consilium prioratus sui in laboris temporalis consolationem. Coloniensis ecclesia rescripsit'. Sed tamen post eo accederet ut idem imitaretur. Cassander, caput 26, dicebat 'manere tamen vestigia communis ac canonicae vitae in aedificiis et nominibus.' . Cassander 1616, Caput 26, dat wil zeggen Articulus XXV De monachatu (et) De canonicis, 1009-1010) '... manent tamen vestigia huius communis & canonicae vitae, sed in aedificiis ac nominibus tantum.' sequutus est dominus Theodoricus de Darle, * eo vero anno 161.. mortuo successorem habuit Bernardum Renessium de Moermont. Post cuius mortem Joannes a Rede electus anno 1620. * Scolastici Traiectenses Swederus de Voerne, scolasticus anno 1326, Liber albus 68. Heer Willem van Ysselstein, scolaster ten Domme anno 1351. Gijsbertus de Walemborch, scolasticus Maioris ecclesiae, obiit anno 1383 ultima augusti. Wilhelmus de Renen, praepositus Embricensis et scolasticus Traiectensis, obiit 26 augusti anno 1424. Bernardus Preys, scolasticus Traiectensis, obiit 1 decembris anno 1457. Conradus Coesvelt de Uden, scolasticus Traiectensis, obiit 4 julii anno Domini 1457. Uldaricus Bijl, scolasticus, obiit anno 1517 27 januarii. Henricus Huysselman, nepos praepositi Ingenwinckel, obiit 24 martii 1535. Adrianus de Renesse, de Wulven, qui anno 1549 17 aprilis resignavit nepoti suo, Johanni a Duvenvoirde. Quo electo anno 15.. decano in eius locum successit magister Johannes Scade. Quo e vivis ablato in eius locum allectus Johannes Grovesteins, qui obiit 19 septembris 1624. Post quem eo titulo et commodo usus dominus Giselbertus Harteveltius, qui obiit .. decembris 1633.609C5C839C3E4642E0534701000A17FDalia columna vicina, haec ad quatuor latera spectantur signa. * Non procul in tabula: 1613, obiit 23 novembris. * 1619. D.O.M. * Obiit V septembris 1629. . Van Beresteyn 1927, nr. 45, Haslinghuis en Peeters 1965, 392, nr. 119, Borst e.a. 1997, 55. Ibidem: * In limbo lapidis: Sepulcrum venerabilis viri, domini Henrici Godefridi, canonici ecclesie Traiectensis, qui obiit prima die novembris anno 1560. Anima requiescat in pace. . In de marge: x (de laatste regels van pag. 33 verwijzen hiernaar). Eodem adhuc in lapide: Anno 1586, die 20 julii, obiit magister Joannes a Wee, canonicus Traiectensis, hic apud avunculum suum sepultus. Ibidem in lapide ceruleo: * Sepulcrum magistri Johannis Verhaer, canonici ecclesie Traiectensis, qui obiit anno 1515, prima die januarii. . Van Beresteyn 1927, nr. 52, Haslinghuis en Peeters 1965, 385, nr. 71. [Domkerk] A summo igitur templo (quod Martinianum et domum quasi Dominicum vocant) exordiar. Huius autorem faciunt Willebrordum, Anglum antistitem, in fundamentis aedis divi Thomae a Dogoberto, circa annum 642 fundatae, et a Frisiis inde vastatae ac collapsae, erecti, idque circa annum Christianum 697. Cum vero Normannica ceu Danica barbaries, omnia circum Belgiae littora loca vastaret, Traiectumque eodem quasi turbine occupasset, hoc templum pro temporis angustia, adhuc tenue ruinis quoque suis deformatum est; quod a Balderico, post Clivensi, XV antistite, maiori amplitudine instauratum, anno fere Christiano 960 fuit. Anno vero 1013 Adelboldi, praesulis, iussu demolitum penitus et in augustam hanc formam, qua hodie fere spectatur, circa annum 1023 evasit, praeterquam quod anno demum 1254 quaedam quae etiamnum imperfecta iacent, ab Henrico Viandio, XXXVIII antistite, inchoata et addita sint. Structura est barbarica, quam goticam vel alemannicam vocant, firma tamen et satis ornata, partim ex cocto lapide, partim Benthemico ceu Westphalico (quo totum ferme opus vestitum cernitur) constans, nisi ubi ex topho vetustioris adhuc opifitii reliquiae supersunt. Ea vero est amplitudine simul et pulcritudine, ut paucis in Europa sit postponendum, qum procul dubio omnia sui aevi templa longo post se intervallo, si ultima manus posteriorum principum imposita fuisset, relinqueret. Circa turrim ad portam occidentalem intranti, statim occurrunt tabulae duae, versibus sequentibus inscriptae, suum aevum procul dubio redolentibus. In quarum priori: urbis origo, partim vera, partim falsa exprimitur, cum altera templi initium et progressum videatur indicare. I. Tabula (versus septentrionem) . Doorgehaald: austrum. (Minio: Chronographia simul et topographia civitatis Traiectensis) . In de marge. Circumquaque fluens Hollandia gurgite Rheni Cingitur oceaniHanc devastavit foca . Lees foco. flammaque gens et ibidem Castrum Vultorum conditur inde novum Turribus excelsis, quod adhuc plebs Abroditorum Funditus evertens diruit usque solum. Hinc Traiectense castrum cum moenibus altis Conditur a Francis Christicolis: sed idem Vulgus Danorum confregit humo tenus, omnes Cum clero cives insimul ense necans. Denique Baldricus presul nova moenia struxit Quae modo subsistant auxiliante Deo Sic Hollandensi terrae veraciter omni Traiectum constat urbs capitalis adhuc. Non est mei hic instituti, quae traduntur hisce versibus, vel probare vel refellere, cum id alio loco a me factum sit; quare pergam et alterius tabulae carmina, quae maiori veritate nituntur, adiungam: Tabula II (versus austrum) (Minio: Chronographia et topographia civitatis Traiectensis) . In de marge. Tempore Francorum Dagoberti regis in isto Praesenti fundo conditur ecce decens Primitus ecclesia sancti Thomae prope castrum Traiectum, quam gens Frisica fregit atrox, Sed prior antistes dominus Clemens ob honorem Sancti Martini post renovavit eam Desidis Hildrici sub tempore regis; at illam Presul Adelboldus fregit et inde novam Ecclesiam fundans Henrici tempore primi Caesaris electi, quam duodena cohors Pontificum pariter benedixit, denique presul Henricus coepit hanc renovare suam Ecclesiam regis Guilielmi tempore; quisnam? Hollandensis erat inclytus ecce comes. Sed ne turbem, et ordine aliquo procedam, vitra primum suis splendentia simbolis et antiquitatis notis ponam, [Ramen] Post portam igitur supra memoratam occidentalem, versus septemtrionem spectatur vitrum, a Marco de Wese, decano olim collegii Martiniani, positum. Cuius Marci multa et frequens apud Hortensium libro de bellis civilibus Traiectinis . Hortensius 1547, 107-108. mentio, cum is author et velut princeps eorum fuerit, qui, Geldrico praesidio, urbem contra Bavarum antistitem muniendam censuerint. * Insignia . Bijschrift: Anno 1541. * Haec Wesicae [Wesaeae?] gentis insignia multis aliis in locis depicta adhuc extant. hic divo Martino, nescio quo iure aut titulo, nisi quod cum e Pannoniis originem trahere diceretur, a regum Hungariae stirpe non alienum existimaverint (adscripta), . In de marge, met verwijzingsteken. ubi inscitiam suam in primis et incautam pietatem luculenter sane produnt fabulatores isti, qui viri sancti autoritatem imminutam iri putarunt, nisi e regio genere ortum fingerent, tum illud magis falso argumento comprobarent, additis insigniis, quae illo tempore plane ignota, et aliquot demum post saeculis orta, verae historiae non ignaris satis superque liquet. In medio lineamentis suis et coloribus depicta, et ex parte adhuc integra est, ut mihi quidem videtur, Susannae historia. In infima vero vitri parte, ipsius decani effigies sacro seu albato habitu sese offert, quamvis nonnihil ventorum et temporis vi corrupta. Sequuntur ad septentrionem plura vitra pura, nullis coloribus aut picturis insignita. Supra portam tamen septentrionalem aedicula est. Vicinum ad orientem est oratorium decani Joannis Vechtii, ibidem sepulti; in vitris spectantur ab eisdem usurpata insignia, quae eadem cum Iselmudicis vetustis videntur; nempe ipsius decani, et eius ex fratre Hermanno, nepotis Henrici Vechtii, canonici Martiniani, qui obiit anno 1593 in aprili. * Supra illud ipsum, aliud est sacellum, ut vocant, Tatiorum ab Amerongen, ab Antonio, ut puto, Martiniano canonico, exstructum, ubi in vitro haec spectantur insignia * Tatiorum in medio, versus chorum Driebergiorum, et a parte altera Rijnesteineorum, ubi tamen Vorselariorum omissa, nescio quo proposito, videntur. Historia in eodem vitro depicta est resurrectionis dominicae. Sequitur in altero templi brachio, sive crucis dextra parte septentrionali, ingens vitrum a Davide Burgundo episcopo positum, * in quo Davidicae historiae, e bibliis sacris, plures depictae sunt partes, distinctis inter se areis, ut caedes Goliath. In inferiore vitri parte ipsius episcopi est imago, armato ac mytrato simul habitu, ut hic exprimitur; cui adstat more eius seculi aliquis e divorum coetu patronus, et utrimque spectantur insignia episcopatus et Burgundica. . Deze twee alinea's staan in extenso in Sterk 1980, 311. De hele pagina van het 'Davidsglas' als afb. 64 tegenover p. 281 in dit boek. In ambitu chori ad septentrionem, occurrunt 2 vel 3 vitra, solis signis Clivensium ac Van der Marck coniunctis, in uno scuto ornata. In oratorio vero, quod puto Clivensium olim principum fuisse, vitrum vetustate consumptum, ante paucos annos renovavit Theodoricus Mulardus, canonicus Martinianus, et suis insigniis hac qua sequitur forma depingi curavit. * In ambitu proximum vitrum exhibet haec quatuor insignia, mihi ignota, quae hoc ordine spectanti occurrunt. * Quod inde sequitur duo divorum habet imagines, ad quarum capita utrimque haec videntur insignia Soudenbalchiae, ut puto, familiae. * (Videtur assidere divo quidam, canonicali habitu; et 2 ulteriora insignia videntur Derthusen et Drakenburch). . In de marge. Sequens vitrum continet pueri Jesu, in templo docentis, historiam, et Mariae ac Josephi eum querentium, ubi adscripta erant haec verba: Ecce pater tuus et ego querebamus te flentes, . Vergelijk Lucas 2, 49 '...dolentes quaerebamus te.' infra distinctim suis cum galeis insignia Clivensium et Markensium. * De insigniis Clivensium principum, quae ille ad Solem refert, hieroglyphice et ab Aelio Gracili fabulosam originem ad veram historiam transferens, deducit, vide quae non indocte aut sine delectatione, in suo Hercule Proditio, congessit Stephanus Pighius, pag. 98 et seq. . Pighius 1587. * Inde vitrum est Amsteliae gentis alicuius, nescio an Amelii, cuius uxor Herberni Isselsteinii filia, nam ut Gijsberti vel Arnoldi, qui Iselsteinium ad Amstelios adduxerunt, esse non putem, temporis facit distantia, cum ii ante trecentos amplius annos iam obierint. Emblema adiunctum erat, duo clypei, catenula coniuncti, hic verbis 'Sonder middel', necnon divorum ac divarum tutelarium quaedam imagines. Quod vero sequebatur ad Culemburganos authores referebatur, quorum ibidem insignia spectantur. * Dracones / leones / aquilae / armati / Soelen. * Simboli vice erant hae literae connexae: J-W. * Haec insignia recentiora sunt, nec aetatem quam reliqua pictura ferunt. Deinde aliud spectatur vitrum Abcoudiorum, insigniis ornatum. * Divus tutelaris vel patronus hic depictus erat, Jacobus apostolus, habitu pileato. Infra vero emblema Gaesbeeckiorum erat, duo lapides molares et literae J-J coniunctae. * Insignia haec a diversi generis ferocibus animalibus sustinebantur. * Continuo sequebatur vitrum, in quo viri, togati canonicali habitu, simulacrum videre erat, ut hic aliquo modo expressum est. * Signa haec gestantur ab armatis viris, quibus sunt galearum ornamenta vulgo 'helmteykens', hic supra singula insignia expressa. * * Symbolum hoc Bredenrodiorum. Tria vitra, quae in ipso templi capite suo, inde ordine sequentur, a Rodolpho Diepholtio, episcopo Traiectino, posita sunt. In quorum medio pictura erat Christi, in cruce pendentis, tum etiam Mariae, matris, quae ob doloris magnitudinem animi deliquium pati videbatur, consolantibus illam nihilominus Joanne, apostolo, aliisque piis mulieribus, ibi adiunctis. Paulo inferius erant insignia divi Martini, tres rotae aureae in sanguineo scuto cum trabibus ex rubeo ac candido colore distinctis, quibus supposita episcopi simulacrum cum divis tutelaribus et insigniis.Haec signa utrimque medium vitrum respiciunt: * Diva Elisabetha Hungara, ut videtur episcopo diva tutelaris. . Zie Borst e.a. 1997, 63. Episcopus tutelaris. * Hoc loco divi tutelares expressi erant. * Hoc vitrum primum est, quod a capite templi descendendo occur r it, et proximum a Diepholtiorum vitris, in ipso capite retro chorum positis. Haec signa a fer i s animalibus tenentur. * Haec insignia recentiora esse quam reliqua pictura, colores satis indicant, sunt vero Theodorici de Wassenare, cuius sepulcrum in templo divi Joannis adhuc extat, a terra pedes amplius duos erectum.Tertium quoque vitrum est unius ex gente burchgraviorum de Monfort et eius uxoris, quae forte ex familia Gaverana, . Doorgehaald: Ten Lingana? nam hoc maiorem aetatem ferre puto, quam ut ad Bredenrodiam possint referri insignia. Divae tutelares in summo sunt depictae, inde sequuntur. * Sequens vitrum videtur esse Henrici, burchgrevii Montfortensis, ac coniugis Adae Polanae ac liberorum; signa in suprema parte haec spectabantur: * Signa uxoris. * V. vitrum quod proximum est portae meridionali, positum olim a Theodorico Swieteno equite, cui uxor ex Leyenbergiis fuit. * Swetenorum insignia sive temporis iniuria perierunt, sive alio casu mutata sunt, quae hic videntur recentiora sunt, et ab alia manu. Vitrum proximum portae meridionali, descendendo versus occidentem, fuit olim, ut ipse vidi, Vranconis Borsalii, Ostrevantii comitis ac Zulae et Martini Aggeris domini, mariti Jacobae Bavarae, Hollandiae principis, cuius ibidem armati simulacrum et cognationis insignia, quae hic a me expressa sunt, spectabantur, quae sunt Borsaliorum, Striensium, Zulenorum, Baernensium a parte paterna, Boutersemiorum, Pellanorum, Merxensium et Hornensium a latere materno. Adiunctae erant hae literae: 'GGDD et GD. Aen allen wanch' oblongae. Sunt qui 4xD ponenda esse censent, atque ita interpretantur 'Die dat doen dorst, aen allen wan ich'. Vide etiam quae narrat Burchius ad hanc rem, libro de comitibus Subaudiae, in Amadeo VIII, ad finem pag. 157. . Van der Burch 1599. * Renovatum vel totum novum factum est intra 20 annos, ex testamento (...) Poelenburgii, canonici Martiniani, curantibus id eius executoribus. * [] Curatores testamenti magistri Jacobi de Poelenbur c h, canonici Traiectensis, hoc vitrum (...) VII. vitrum quod sequitur est Philippi, Burgundiae ducis, filii eius Caroli et uxoris Isabellae Portugallae. Supra sunt divi tutelares. * * Proximum est oratorium Diepholtianum, in quo episcopi Rudolfi sepulcrum adhuc superest. Vitrum vero primarium continet episcopi armati, adorantis habitu similacrum, faeminam divam coronatam provectioris aetatis, puto Elisabetham Hungariae reginam in genubus, iunctis manibus supplicans. Utrimque episcopatus et Diepholtiorum, prout supra posita sunt, insignia, in suprema autem vitri parte, pleraque eius stemmatis nobilia signa, quae 'quarterias' vocant vulgo, spectantur. In eodem sacello a latere aliud est vitrum ornatum divis tutelaribus et infra haec insignia. In 't jaer ons Heeren 1497. Op tomben met het cruys de vederen. In ipsa templi cruce vitrum est, maxima ex parte purum, pictura tantum in medio spectatur corporis Christi e cruce ablati, trium item episcoporum divorum, nempe tutelarium. Infra insignia sunt trium avium, psittaceorum vel picorum forma ex auro, in campo caeruleo cum galea hic supra posita, videturque praepositi Philiberti Naturelli Burgundi, qui obiit anno 1529, verum aliunde iudicares translata, ita turbato loco et ordine posita sunt. In proximo sacello a latere meridionali, vitrum est cum signis et simulacris Montfortiorum, nempe Joannis, cuius 2 uxores 1 a WilleminaMontfoort / Croy / Bronchorst / Robaix / Pellanen / Craon / Teckelenborch / Lanoy. * Pictura sequebatur in eodem vitro, nescio cuius historiae sacrae, et hic depicta erat diva virgo, quam sibi tutelarem divam videbatur elegisse. Sanctus Johannes tutelaris divus / Sancta Barbara diva tutelaris / Hic nescio quae diva tutelaris. * Culenborch / Renty / Hoern / Herselles / Muers / Vlaendren / Lippe / Oignies. * Leo, ursus, cervus, canis venaticus, simia. Sequitur oratorium Ludolfi Venii Campensis, decani huius templi, qui obiit A.D. 1508. In vitro spectatur missae solemnis celebratio. Inde hic simulacrum sancti Andraeae apostoli, divi tutelaris, erat depictum et haec signa. * Hic mulieris puerum in ulnis gestantis pictura erat, eiusdem tutelaris divae. * Hic item divus, nescio quis tutelaris, erat depictus. Hinc aliud est sacellum Saudenbalchiorum, nempe Gerardi, canonici ac thesaurarii, et Hendrici canonici, fratrum, ubi in suprema vitri parte, 16 consanguinitatis signa, confuso ordine, spectantur. . In de marge: Hoc ordine a me positi, vide Libri magni insigniorum folium (...) Sand Leck. In suprema chori parte alius ordo fenestrarum vitrearum superest, in quibus haec insignia spectantur, praeter varias divorum aliorumque imagines: * In ambitu chori, ad parietem partis aquilonaris. Videtur assidens vir, habitu canonicali; et singulis quoque signis. In uno vitro, ter. In aliis templi eiusdem vitreis fenestris circa medium supremae partis, supersunt haec insuper insignia Leuwenbergiorum: praeter imaginem divae Virginis, sole circumdatam et pedibus prementem lunae crescentis formam. * In cruce templi ad supremam quoque partem, vitra praeter nonnullas divorum imagines, haec quoque monstrant insignia: * [Schilderingen en sculpturen] Positis iis monumentis, quae in vitris etiam-num extant; ad picta et sculpta, quae passim ad parietes et intercolumnia templi spectantur, veniendum est. . In de marge: La queue du lion vers la teste. 1. Ad primam chori columnam a parte septentrionali, eo loco ubi quondam statuae apostolorum fuerunt collocatae, pictura est tapetiorum, communem in sequentibus formam exprimens ad singulos angulos, insignia Hannoniae et Hollandiae coniuncta exhibens. * 2. Ad sequentes columnae tapetii margines, haec exprimuntur signa, quae sunt domini Bertholdi de Haersolte, qui vixit olim anno 1350. * 3. Tertiae inde columnae tapetium ad quatuor angulos, hoc exhibet insigne Arnoldi van den Poele, ex Hollandiae principum priore stirpe non legittime nati, huius templi olim canonici. * 4. Quartam columnam suis hisce signis . In de marge: plura lilia. ornavit dominus Henricus a Jutphaes, decanus cathedralis huius templi. * 5. Quintae vero columnae tapetium, Archelianae familiae IIII monstrat insignia a Johanne, Traiectino quondam episcopo, posita. * 6. Sextae columnae tapetium, ignota haec lupi gerit signa. * 7. At septima columna, omni caret huiusmodi ornatu. * 8. Octava simili cum prioribus signata tapetio, cuius 4 anguli demonstrant hoc signum familiae quondam Mierlariorum, nunc Milendoncana dicta, quae adhuc inter clariores numeratur. * 9. Proxima columna ad tapetii sui angelos quatuor, haec exhibet signa paterna maternaque Margaretae Arqueliae, viduae, et sui mariti Gijsberti Bothii van der Eem. * 10. Decima columna praeter tapetium pictum, Rhenessiorum habet ad margines signa familiaria. 11. Undecima columna ornatum habet prioribus simile, a domino Guillielmo Duvenvordio, homine sui temporis locupletissimo, cuius bonis postea familia Polana locupletata omnes sui generis nobiles superavit et illustribus inserta stirpibus Nassoviam gentem plurimis bonis auxit. Ad angulos quatuor extant Angliae regis et Hannoniae Hollandiaeque comitis scuta depicta, tapetium vero sparsim Duvenvordica, ut hic expressa sunt, insignia monstrat. * 12. Duodecima columna tapetium exhibet, cum hisce 4 Gijsberti Isselsteinii signis. * 13. Quae sequitur ad sui tapetii margines ostendit hoc scutum, mihi ignotum. * 14. Ultima columna his tribus signis ornatur, in tapetio suo sparsim, quasi coniectis Goyensium dinastarum. * Eodem in loco cum Traiecti, anno 1545, Carolus V, imperator Romanorum, celebrasset festum ordinis Aurei Velleris, a Burgundiae olim principibus institutum, suspensa sunt equitum illustrium eius tum ordinis insignia, suis singulis in tabulis ita expressa. Atque a septemtrionali latere versus ortum hic ordo. [] Plus ultra [] Plus ultra * 1546. * Treshaut tresexcellent trespuissant prince François, par la grace de Dieu, primier de ce nom roy de France. Treshaut tresexcellent trespuissant prince Sigismond, par la grace de Dieu, roy de Polonie. Treshaut tresexcellent trespuissant prince Jaques, par la grace de Dieu, roy d' Escosse, trespasse. Messire Floris d' Egmont, conte de Buren et Lerdam, seigneur de Iselstain, trespasse. Don Jan Emanuel, trespasse. Messire Jaques de Gavere, seigneur de Fresin, trespasse. Messire Anthoine de Lalain, conte de Hoochstraten, seigneur de Montigny, trespasse. Messire Adolf de Bourgoigne, seigneur de Beviers de la Vere, admirael, trespasse. Don Antonis Manriques de Laxa, duc de Naiari, trespasse. Signor Pedro Antonio de Saint Severin, duc de Saint Marc, prince de Busignan. Messire Maxaemilien de Hornes, seigneur de Gaesbeeck, trespasse. Don Frederico Erriques de Cabriera, conte de Modica, admirante de Castille, trespasse. Messire Jaques de Luxenbourg, conte de Gavere, seigneur de Fiennes et Berdaussy, trespasse. Messire Adrian de Croy, conte de Reuss, seigneur de Beaurein. Don Pedro Hernando de Velasco, duc de Frias, conestable de Castille. Messire George, duc de Saxe, trespasse.Messire Andrea Dorea, prince de Melphe. Reinout de Brederode, seigneur de Viane, d' Ameyde, viconte d' Utrecht, baron de Hamencourt. Messire Nicolas, comte de Salme. Messire Anthoine, marquis de Berges, conte del Waelhem, trespasse. Messire Charles, conte de Lalein. Messire George Schenck, baron de Tautenborch, trespasse. Messire Philippe de Lanoy, seigneur de Molembais, trespasse. Don Francisco de Cuniga, . Naast het wapen: goude cruise. conte de Mirande, trespasse Messire Rene de Chalon, prince de Oraigne, comte de Nassau, Vienne et Catzenellebogen, seigneur de Breda. Treshaut tresexcellent trespuissant prince Gustavus. . Naast het wapen: 3 lions d'or. Treshaut tresexcellent trespuissant prince Johan, par la grace de Dieu, roy de Portugal. Messire Johan de Berges et de Waelhem, trespasse. Messire Henry, conte de Nassau, marquis de Zenette, conte de Vianden, de Catzenellebogen, seigneur de Breda, trespasse. Haut et puissant prince, messire Frederic, palatin elect, duc de Baviere. Messire Hupret, conte de Mansvelt, trespasse. Messire Philippe de Croy, duc d' Archot, marquis [...] Messire Antone de Croy, seigneur de Sampy et de l' Escluse. Don Ferdinande de Romonsole, duc de Cardona, trespasse. Messire Guilla u me, seigneur de Ribanpiere. Messire Jean, baron de Trasigny et Silly. Le duc don Fernando de Arragon. Messire Phelippe, duc de Baviere. Don Bastian, de la Coeva, duc d' Albequercu. Messire Francois de Melun, conte d' Espinoi et d' Antoing, conestable de Flandres. Don Philippe d' Austria, prince d' Espaigne. Mess. Ferrando de Gonzage, duc d' Ariano, prince de Melphete. Messire Claude de la Baulme, seigneur de Saint Sourlin, trespasse. Messire Johan de Henin, seigneur de Bossu, baron de Reckem. Messire Louis de Flandre, seigneur de Praet. Messire Phelippe de Lannoy, seigneur de Santes et Roelencourt, trespasse. Don Alonse d' Avoli, marquis del Guasto. Mess. Maxemilian d' Egmont, conte de Buren et Lerdam, seigneur de Iselstain. Ante summum olim altare, lapides conspiciuntur cum coronis imperialibus et his literis: Exta Conradi Secundi, imperatoris, 1039. Exta Henrici Quinti, imperatoris, 1125. . Zie Borst e.a. 1997, 103. Ad chori quoque exteriorem partem, pilae sive columnae a diversis ornatae olim erant divorum statuis, quibus iam amotis manent adhuc picturae, aulaea pretiosa simulantes, cum donatorum signis familiarum, quae hic apponenda duxi. Ad septentrionem: Adriani Rams, canonici Martiniani, qui obiit 22 junii anno 1518. * Sub statua: Sanctus Adrianus. Infra hoc epitaphium: * In 't jaer ons Heeren MCCCCC[XVIII] sterft Mr Adriaen Ram ... Cum insigniis Rammiorum. Et paullo inferius: In 't jaer MCCCCCL, opten XVII dach [van] mey, sterft mr. Adriaen Ram, canonic ten Doem, sijn neef, hier beyde begraven. Infra insignia Ram et Van der Hoeve. . Zie Borst e.a. 1997, 116. Ad meridiem vero Frederici de Coninck, canonici electi anno 1509. Sanctus Sebastianus. * In ambitu chori ad septentrionem est sacellum exiguum, in quo olim altare positum fuit a praeposito Uterlo, qui ibidem sepulcrum sibi fieri curavit. In pariete spectatur etiam-num divae Petronellae imago evanescente rubrica, quae olim fuit super inducta, et extat insuper lapis, his verbis notatus: Hee sunt relliquie quae in hoc altari continentur, quas dominus Swederus Uterloo prepositus et archidiaconus huius ecclesie Traiectensis, fundator et dotator huius altaris, hic congregavit, primum de ligno Domini, de sepulcro Domini, de calice Domini, quo in cena consacravit, sanctorum Petri, Bartolomei et Mathei, apostolorum. Est amplum inde sacellum olim, ut puto, Clivensium, in quo nuper Mulartius vitreas renovavit fenestras, ut supra expressimus. Hic nihil picturae restabat in parietibus, praeterquam signa ut videbatur Oosthoorniorum, in sanguinea area tria cornua candida. Secretum inerat eodem in sacello oratorium, ab omnium aditu seclusum, quod picturas in pariete plures continebat. In ambitu supradicto supra ianuam, quondam in lapide parietis, haec fugientibus fere literis legebantur: ... Ad orientem retro chorum, ossa quorundam episcoporum tumulata sunt, et suis notata versibus, quae vidiDepicta etiam-num sunt haec decani Weesii insignia, cum verbis: Tempora te tempori. * In ambitu chori eodem suspensa est tabula cum hisce insigniis, cum epigrammate in aureis literis: Jacobo Sanglerio, Jacobus Sanglerius et Oriana Liesvelt, . Doorgehaald: Liefvelt. filius coniuxque moesti posuerunt. Sequitur ibidem oratorium Diepholdicum, ubi quatuor haec supersunt eius familiae insignia, reliquis ut vere est simile confractis. * Ad medii templi intercolumnia, versus aquilonem a chori cruce descendendo, ad occidentalem partem templi, ubi turris spectatur, sequentia signa depicta sunt: ad primam columnam, ubi olim statua nescio cuius divi affixa fuit, ad quatuor margines Attalici . Door koning Attalus uitgevonden, met goud doorwerkt. tapetii haec insignia cum epitaphio: In 't jaer ons Heeren MCCCCLXXVI, opten VI dach in februario, sterft heer Eerst van Steenre, canoninc the n Doem t' Utrecht, hier begraven. Godt sij genadich sijn siel, amen. . Vergelijk Haslinghuis en Peeters 1965, 398, nr. 3. * Ibidem pendet tabella, in qua depicta VIII insignia cognationis Duvenvordiae, ab heredibus domino Johanni a Duvenvorde, decano, posita hoc ordine: Simpliciter et prudenter. * Reverendo generoso venerabili domino Johanni a Wasenar de Duvenvoerde, ex antiquissima Batavorum familia oriundo, in hac metropolitana ecclesia Traiectensi decano, scholastico et canonico dignissimo, qui, post varios pro rei publicae salute susceptos labores, placidus in Domino quievit, cum vixisset annos LXIX, menses X dies XXIII, abiit A.D. 1602, VII kal. aprilis. Extra [ cta? ] vol. 5 vind. B.E.G. E.P.P.C. 1626. Ad secundam pilam vel columnam, Vermolii, canonici huius olim templi, haec exstant insignia, statua cuius fuerant basi adpicta sublata. * Ad columnam sequentem, Drakenburgiorum insigne spectatur, cum ad eius radicem sepulcrum unius eius familiae adhuc supersit. InAd intercolumnia a parte meridionali, occidentem versus sequentia signa epitaphia ac picturae spectantur ac leguntur: Ad quartam pilam ceu columnam pictura, quae auro et coloribus praetiosa imitatur tapetia, octo haec familiaria insignia exhibet: * Adriani de Isendoren, canonici huius ecclesiae, ad columnae pedem in pavimento sepulti, cuius epithaphium ut est in sarcophago sculptum, post suo loco descripturi sumus. Ibidem tabula suspensa est cum sequentibus, tam maternis quam paternis insignibus, Ottonis Blosii Treslongii, canonici. * Ad interiorem columnae partem haec legebantur (...) Paulo infra eodem in loco, sequens epitaphium necnon sequentia insignia, suis coloribus depicta cernuntur. In 't jaer ons Heeren, anno MV c XXVII, augusti, sterft heer Jacob Foeyt, canonick then Dom t' Utrecht, hier begraven. Godt heb de siel. Signum commode internoscere non potui. * Ad quatuor tapetii depicti angulos, haec signa expressa erant. * Ibidem: Anno Domini XV c XLV, die V mensis julii, obiit venerabilis dominus Theodoricus de Malsen, prebendatus prebende dormitorii ecclesie Traiectensis, nepos domini Joannis Foeyt, cuius anima requiescat in pace, amen. Signa quae supra. In tabula ad parietem quae nunc desideratur. Anno 1414, 27 maii, obiit dominus Henricus van den Velde, canonicus Traiectensis. * In sacello australi Venii. *In cruce templi ad oratorium Diepholdianum, in pariete pili pictura tapetii instar Attalici . Zie noot bij pag. 23. ornata, sequentia etiam-num spectantur signa. . Naast een wapen: Voor nae het choor. In de marge: Cancri hi naturali sunt colore. * Et in parte adversa, columna depicta haec habet insignia. * Quo in loco in suprema templi parte, vitrum haec Saudenbalchiorum quatuor exhibet scuta familiaria. . In negentiende-eeuwse hand: Soudenbalch, Pallaes. * In eo vitro supra posito, pagina ... quod Culemburgani dinastae exhibet VIII insignia, in suprema parte haec 4 adhuc ostendit. * Ibi tabula appensa Van de Hoeven. * Prope exitum templi aquilonarem, sepulcrum est Johannis Drolshagii, cuius formam et epitaphium, ut est in caeruleo marmore pavimenti incisum, alibi expressi; . Zie pag. 123, in Mariakerk. ad parietem vero quamvis fere inducti, et in ornatu spoliati, hi supersunt versus: Frigida in hoc posuit Drolshagius ossa sepulcro, Naturae legi dura tributa dedit. Ut modo Johannes generali sorte quiescit, Sic cadit instabili quicquid in orbe viget. Obiit 1537, 12 septembris. In ambitu templi, non procul ad exitum meridionalem, in pila vel pariete, ad cuius pedem Grauwertiorum sepulcrum, cum signo, fugientibus coloribus, haec (de) depicta vidi, monstrante domino Pr[oeys]. . Vergelijk pag. 59 en Inleiding. * In medio templi ad columnam, pendet tabula cum sequentibus signis: Cadell / Palais / Balfors / Forbes / Fresell / Frisel / Arnest. * [Borden en grafstenen] In chori ambitu, haec fere monumenta sepulcralia extant. In arcu marmoreo de vario ac nigro lapide, olim condita intestina Georgii Egmondani, episcopi Traiectini, et Divi Amandi prope Tornacum abbatis, qua in abbatia eius quoque corpus conditum, haec insignia sculpta videntur. * In pavimento non longe hinc, in sarcophagis plerisque ceruleis, epitaphia et insignia sequentia sunt. In caeruleo lapide, nullis literis notato, hoc scutum cernitur, de ambulantium pedibus fere deletum. * Proximus est lapis caeruleus, cum his verbis et insigniis: Johannes de Westende, canonicus Traiectinus, et fundator XII vicariorum presbiterorum de Novo Opere. . Haslinghuis en Peeters 1965, 378, nr. 30, Borst e.a. 1997, 83. * Ibidem sepulcrum Walteri et Giselberti de Renen, canonicorum Traiectensium. . Haslinghuis en Peeters 1965, 378, nr. 33, Borst e.a. 1997, 83. * Ibidem caeruleo in marmore pavimenti, hoc est aereum insigne, literis nullis vel temporis iniuria detritis. * Vicino in lapide caeruleo, hoc signum sine epigrammate spectatur. * Sequitur eodem in pavimento lapis sepulcralis hac forma: [] Sepulcrum venerabilis viri Egberti Leusinck, canonici Traiectensis, qui obiit anno Christi 1570, die 28 julii. . Borst e.a. 1997, 85. Op een blauwe sarck niet wijt daeraff leggende: [] Hic iacet venerabilis vir, dominus Johannes de Drakenborch, canonicus huius ecclesie, qui obiit anno MCCCCXCVIII, die VII octobris. . Haslinghuis en Peeters 1965, 382, nr. 23, Borst e.a. 1997, 90. Proximus et fere continuus est lapis caeruleus, cui insculptum hoc scutum. * Vicinum autem hoc monumentum ex simili lapide, sed insigne quod in medio est ex aere. *