factus fuerat, cupiens instructa acie cives Ultraiectinos invadere, apparuit in aëre Jhesus in cruce pendens, supra capita Traiectinorum, unde Lichtenbergenses perterriti caesi et fugati fuerunt, ita ut ipse dominus Jacobus cum magno periculo evaserit. Ultraiectenses vero, extensis et volantibus sigillis, summo cum gaudio et triumpho in civitate reversi sunt illaesi. Gestum fuit hoc bellum anno 1305. Licet Lichtenbergensium numerus longe maior fuerit. Hic autem dominus Jacobus, inter caetera eques auratus, Wilhelmum de Mechlinea, episcopum in aedibus suis de Lichtenberch, in palatio civitatis Traiectensis sitis, propria authoritate captivum integrum annum detinuit, qui postea ope rusticorum aliquot inde liberatus, dictam captivitatem ulcisci cupiens, in loco dicto Hoge Noirt prope Malrum, non longe a Traiecto, ab eodem domino Jacobo cum suis oppressus est. Memoriae huius facti: Cronica divis[ionum] 21. caput 24, pagina 202, et ex eodem Gouthoven, in cronico suo, pagina 362; . Van Gouthoeven 1620, 362 'Van die opsetten ende aenslagen die Heere Iacob van Lichtenburgh maecte teghen die van Wtrecht'. '21. caput 24, pag. 202' niet gevonden. Heda, pagina 343. . Heda 1612, 345-346; UBU hs 4 K 18, 'ex libris Arnoldi Buchellii Batavi 1613' met zijn aantekeningen en correcties): 'Haud longè à Montiforti locum, Hooghewaerdt' (door B. verbeterd in -woerdt); dus niet 'Hoge Noirt prope Malrum.' Stephani forte filii. 609C5C83549B4642E0534701000A17FD609C5C847C424642E0534701000A17FD [Jacobikerk] Pro civibus quatuor paroeciae suis distinctae templis ab aliquot iam seculis fuere, et non procul a porta Insulensi, templum est divo sacrum olim Jacobo, quod turrim habet tecto in acutum desinente spectabilem, quae Hispanorum ex arce Vredeburga impietate multis tormentorum petita ictubus paene conciderat, ut versus Teutonici post restaurationem adscripti indicant: Anno MDLXXVI Hebben de Spaigniaerts mijn groot leet gedaen, Maer Godt versach 't dat ick noch bleef staen. In templo ad latus aquilonale, est vitrum a Frederico Schenck, antistite Traiectensi, positum, in quo praeter divos tutelares et ipsius Scenckii, habitu solemni episcopi, sequentia insignia in infima parte spectantur. Historia est Christi crucem baiulantis expressio. * (Hoc vitrum ut omnia alia templi renovatum, nullis insigniis retentis). . In de marge. In Jacobaeo olim sacellum sancti Machuti, cui offerebantur infantes morbosi et membris distorti, qui vulgo Machutges ofte Machuts kinderen nominabantur, huius memoriae Gazophylaceum Belgicum . Deze titel niet gevonden. et Molanus ad Usuardum, quem Galli Maclovium vocant. . Molanus 1573. Op fol. 192v. bij 15 nov. enkele regels over Maclovius (Machutus). Dit martyrologium was in 875 geschreven door Usuardus. Huius vitam dicitur et descripsisse Sigebertus Gemblacensis. . Sigebertus Gemblacensis, Catalogus de viris illustribus , in par. 85 een aantal regels over Husuardus monachus. Cum alicui nostrates male volunt, haec proferre saepe verba solent: 'Dat u sent Velten hale', denotantes eo sanctum Valentinum, quem patronum faciunt eorum qui morbo caduco sive comitiali laborant, belgice 'de vallende siecte'. Stephanus Butendijc videtur auctor fusae campanae maioris Salvatoris, in turri Jacobaea, anno 1487 vel circa, ut Lappius notavit. In altera, Magdalena dicta, nomen legitur Wilhelmi Butendijck,In vitro veteri, pluribus ex partibus confracto, ubi imagines ac scuta confusa et sine ordine posita, hoc scutum vidi satis integrum, non procul a turri, * versus chorum respiciens. In chori quodam vitro, haec inserta ut videtur aliunde insignia, (vide) . Later bijgeschreven, lees 'vidi'? * una cum Lochtenbuechii scuto. In templi pavimento lapis est, ante septentrionalem chori partem. Mr. Hendrick van Zijl, raet ordinarius. * Dominus mr. Joannes Cluetinck. Vicinum et hoc in lapide signum. Galeam a latere ornat aquila, alis expansis. * Octavian dal Ponte. * Gerrit Goyertsen van der Eem, sterft den 28 octobris anno 1578. * Aelbert Egberse van Rosweyde ende Elisabeth Willemsdr. van Stoutenborch, sijn wijff. D.O.M. * In choro picta sunt vitra, sequentibus signis: a dextra, id est septentrione, antiquum est, confusa fere historia, signa vero haec integra supersunt, * Christi crucifixi simulacrum videbatur superior pars repraesentare. In sequenti versus meridiem nihil praeter confusas imagines videre est. Proximum autem est renovatum, in quo VIII virorum, qui armatis civibus praeerant signa depicta. Cornelis van Herwijck / Jan Otten van Roen / Evert van Doorn / Modde. * Hinc sequitur aliud plane novum, a magistratu Traiectensi positum anno 1600, ubi singulorum consulum, praetoris, scabinorum, consiliariorum, questorum et aliorum secretariorum signa sequentia spectantur: Maxaemilian van Baexen / Nicolas van Zulen, heer van Zeventer etc. / Dirck de Goyer / Laurens van Nijhoff / Willem van Drielenborch / Willem van Someren / Jacob Bemmel / Jacob Foeyt / Hendrick van Helsdingen / Aernt van de Sande / Antonis de Rode / Mr. Johan van Werckhoven / Volcken Both / Lambert Canter / Jacob Stel / Hendrick Buth / Jan van der Lith / Jan Spruyt / Joncker Jan van Zulen / Cornelis van Malsen / Wauter van Sulen / Frederick van Baexen / Jan van Westrenen / Gerrit van Rijn / Dirck van Botteycken / Jan van Royen / Harmen van der Meer / Jan Segerman / Lucas van der Poll / Hendrick van Wijckersloet / Hendrick Jansen / Jan Splinter / Willem van Rinevelt / Ghijsbertus van Culenborch / Jan van Straten / Jacobus Schendel / Cornelis Geliss. Lombert / Jan van Niendael / Cornelis Knijff / Nicaes le Petit / Roelof Bouchoven.Ad latus septentrionale crucis templi, haec lapides sarcopha g i . Hs.: sarcophaphi. habent nomina et signa: * In 't jaer ons Heeren 1573, den VIII februarii, sterft Christiaen van der Vliet Wellenss., brauwer tot Delft was, ende leyt hier begraven. Ibidem lapis, nullo notatus scuto, sed tantum mercatorum signo et his verbis sequentibus: Hier leyt begraven Gerrit Gerritss. van Almelo, sterft opten 2 decembris anno 1583. Lapis alius caeruleus, non procul hinc notatus: * De grafstede van Gerrit Sweersoon ende Roelof van Wijckersloot Janssoon, die hier begraven sijn met haer huysvrouwen. * Hic sceleti forma expressa. In de capelle van sint Andries, groen gevervet, sijn gehouden de volgende woorden ende wapenen. * Heer Dirck Janss., priester, fundateur deser capelle. Item: Joffrou Alit Ansem Salms dochter, fundatrice beyder deser vicarin, d' een van vijf missen, ende die ander van drie missen alle weeke. Obiit 25 januarii. * 1624, 12 septembris. * De weleedelen Adriaen van Lanskroon, heer van Boshusen. Ad vitrum 12 insignium, in pagina adversa expressorum, haec inferius inscriptio legitur: Collegium sodalitatis Sacramenti huius aedis donum dedit. Ante chorum dicitur extare in lapide hoc epitaphium: In 't jaer ons Heeren MCCCIX, daechs na sint Victor, sterf heer Dirc van Schorrenberch, erfschepen t' Utrecht was, bid voor de siel. In 't choor van dese kerck, hangt noch een oudt geschildert tafereel aen de zuytsijde, waerinne de schilderie bijcans vergaen is, uytdruckende de victorie der borgeren van Utrecht tegens die van Lichtenberch, die de stadt hadden ontseyt. Men siet 2 troupen gewapende mannen, na het oudt fatsoen, ende bij de eene staet een sijn sweert treckende bij den standert van Lichtenberch, sijnde 3 goude leliën in een velt van keel. In een oude genealogie van de Renessen, staet dese saeke aldus verhaelt: Notandum est quod, cum dominus Jacobus de Lichtenberch, hostis civitatis TraiectiPersequor hic vitrorum signa, nam sequitur post illud a magistratu positum, aliud recentibus scutis ornatum. (Inscriptio: Collegium confraternitatis sancti Sacramenti huius aedis donum dedit). . In de rechter marge. Deze tekst staat ook op de vorige pag. (Cum uxoris signo Utewael). . In de linker marge. Peter Vosch / Anton van Zijl / Harman van de Pol / Jacob van Aucoop. . Onder een van de schilden: 5 leliën (de onderste lelie is overgeverfd). * In medio chori vitrum, ordines Traiectenses posuere. * Utrimque sunt vitra cum signis V collegiorum, a singulis collegiis singula posita. Quod inde sequitur vitrum, eodem fere tempore positum, a Bertolomeo Vedio et coniuge, quorum ibidem signa. * In cruce ante chorum a parte aquilonari vitrum antiquum est, nescio unde huc translatum, cuius pictura corrupta et confusa sigillatim, . Sigillatim, dat wil zeggen singulatim of singillatim, ieder afzonderlijk. banderolles vocant, familiae, ut credo, Culemborganae; haec extant. * (In capite quedam adhuc turbata et semifracta signa spectantur ut Zulen, Cats, Iselstein, Pellanen, caetera discernere non poteram, swarte ende witte balcken met ... blaue(?), rode ... rosen, noch lampen). . In de marge. Contra ad meridiem aliud est vitrum satis antiquum, a Zoudenbalchiis positum, in quo viri habitu sacrato simulacrum videre est [sic], et in suprema parte 16 gentilitia insignia fuere, quorum plura confracta iam et corrupta, quae suo ordine in Libro maiore expressa sunt, hoc modo suppletis deficientibus. * * In reliquis vitris eius lateris meridionalis, nulla fere signa extant alicuius momenti, praeterquam septem electorum non omnino integra tamen. * Infra in pavimento est lapis caeruleus, nullo signo notatus, cui adiacet minor lapis, cum hoc scuto Blockianae gentis. * Aliud adiacet cum hoc signo et verbis: * Ott Jansen van Haeften. In vicino lapide, haec verba et signa expressa habentur. * In cruce vel brachio templi ad meridiem, haec sepulcra supersunt, quorum sequuntur inscriptiones et insignia: [] In 't jaer ons Heeren MV c ende XXIII, V e dach in januario, sterft Steven van Rutenberch, heer van Cabbans. In 't jaer ons Heeren MV c IX, den XXVI dach in novembri, sterft joffrou Hadwich van Lanscron, Stevens huysfrou. Proximus lapis hoc signum continet. Lanvyn. *Willem van Huesden * Ruweel * Pijl. * Ad pilam templi, iuxta sepulcrum infra positum, hoc pendet suis coloribus scutum * Vrenckiorum vel Wittiorum. In lapide pedum, usu attrito ita ut vix certi, quid iudicare de signis aut literis possit. * Op een oude witte sarck. * In alio lapide puro: * Catarina van Zelck. * In alio Dirck Hellinck. * Bij de preecstoel - In alio lapide puro confracto: Van Rijnevelt, Wautman. Ende in een ander stuck schijnende daer afgebroken: Willem de Voet. In medio templo ad columnam, circa meridiem, pendent sequentia scuta: * (Ad sinistrum signi Zevenderiani videtur vel Pincianiae vel Van der A familiae signa studio an imperalia pictor., incertum adiuncta). . In de marge. Lapides sarcophagi continent haec scuta. * Non procul lapis est, cum his verbis et signis: Clemens van Isselt * Jan, heer van Isselt. Hendrick Sem * Cornelis Ottensoon * Jan van Wijck. In sacello quodam ad exitum meridionalem, pendet tabula talis. Uyten Eng / Ruysch / Leefdael / Salms. * * In vitro illo ubi Culemborganae familiae insignia, praeter quae supra notata in (vitris), . 'Vitris' in de marge, 'limbis' onder- dat wil zeggen doorgestreept. Misschien verwijst Van Buchel met 'supra' naar pag. 181. limbis superioris partis, haec insuper duo signa spectantur. * In choro versus medium ad septemtrionem, suspensa est tabula, in qua aureis literis leguntur sequentia: Memoriae pii et reverendi viri, domini Johannis Gerobuli, theologicae veritatis orthodoxae assertoris, egregii ecclesiae Traiectensis pastoris, qui in dominum obdormiit XVII kal. martii MDCVI. Memoriae honestissimae et castissimae matronae, Johannae ab Eyck, uxoris reverendi viri, domini Johannis Gerobuli, lectissimae, quae postquam complures cum marito charissimo, annos coniunctissime vixisset, diuturnitate morbi victa obdormivit, anno MDCI, pridie cal. novembris. In lapide sarcophago: Hier leyt begraven Volcart van Schoordijck, in sijn leven heer van Rijnauwen, gestorven anno 1600, den 23 septembris, ende joffrou Maria Verduyn, sijn huysfrou, overleden anno 1604, den VII decembris, requiescant in pace. In lapide caeruleo: * Aelbert Cloetinck. * Ad parietem prope chorum, haec pendent in tabulis signa: * [] In 't jaar ons Heeren MV c ende IX, op sint Mertensdach in de wynter, doe sterft Gijsbert Sass, God heb de siel. In 't jaer MV c ende XV starf Jacobgen, Gijsbert Sassen weduwe, hier beyde begraven. Claes Sass van Vianen. Anno XV c IIII, opten XVIII dach in januario, sterft Steven van Huesse. * Den inganck van de kelder van Niclaes van Zijl. Zijl. * Roeloff van Zijl * Anthonis van Zijl * Zijll * Jacob Lam. * In parte occidentali templi lapis est caeruleus sed confractus, cum his versibus et signo: Goyerum hic tumulus Theodorum contegit, urbi Qui solitus patriae consul adesse suae. Orbis Huius ad astra animam pietas subvexit, at Virtutes; saxum terrea membra tegit. [] Hier leyt begraven Dirck de Goyer, borgemeister der stat Utrecht. Qui obiit 28 decembris anno 1601. Ibidem Frans Both. * In alio lapide ab organo: Mr. Hubert Jacobszoon Duyfhuis, van Rotterdam, predicant deser kercken was, starft den 3 april anno 1581, ende Krijntgen Pietersdochter, sijn huysvrou was, sterft anno 1574, den 26 july hier beyde begraven. In alio: Dat gesait is ... * Hier leyt begraven Arnout Hooftman Martinssoon van Veen, wilent coopman ende coronel der stadt Antwerpen, die sterft den IIII dach maii anno MDCIII, out LVI jaeren. Magnum est didicisse mori et vivere Christo.In 't choor leggen verscheyde sarcken, met de naevolgende wapenen ende opscriften. Cornelis Dirckszoon van Werckhoven ende Jannichgen Jansdochter van Enspijck. * [] Hier leyt begraven Jacob Willemszoon van Liesvelt, ende Yda sijn wijf was, met Willem Jacobsz van Liesvelt ende Agniet van de Hasen dochter, sijn huysfrou. Ansem Salm. * Aen het houtwerck van het orgel staen de navolgende wapenen. * Adhuc in choro lapidis sarcophaphi caerulei, cum hisce signis et literis: Claes van Merkerck * Gerrit Willemsz Ploos. * Goyert van Voird... sterft anno MCCCXCIII. * Berchmaker * In lapide.In tabulis: * Hier onder leyt begraven Aelbert Foeck, in sijn leven raed van state der Geünieerde Provinciën, ende sijn huysfrou, joffrou Margrita van Couwenhoven van der Burch, ende haerlieden dochter, joffrou Arnolda Foeck. Cornelis Lubbertssoon van Pallaes. * Obiit anno 1629, septembris V. * * Hier leyt begraven vrouwe Maria Baltens, ambachtsvrouwe in Baerlant etc., huysvrou van heer Jacob van Schoordijck van Rijnouwen, ridder, heere van Rijnouwen, in den Oudenrijn ende Heycoop, gestorven den III januarii 1622. * Ibidem in alia tabula, apud sepulcrum Feitiorum: Sterf den 5 decembris anno 1624. Obiit 12 februarii. Nobili viro Stephano Suleno, sancti Petri veteris Traiectensis canonico, beatae memoriae. Op een blaue sarck bij den toorn: * Peter de Gruter. In tabula: * Berges / Roose / Essendelle / 's-Hoorns * Nobili viro, domino Huberto de Berges ten Essendelle, monetae publicae foederatarum provinciarum Belgii consiliario et praefecto generali. Uxor et filii moesti posuerunt. Qui obiit 23 julii anno 1618. In choro * 1621. In occidentali parte templi est tabella insigniorum magistri Petri Leuwii, consiliarii et procuratoris generalis. * (Helm tersijden). . In de marge. Leuwe / Dier / Treslong / Vermeer. * Obiit 8 novembris 1629. D.O.M. * Obiit 25 martii anno 1629. [Den weledele jonkheer Hendrik Keermans, heer van Maningen]. . In negentiende-eeuwse hand. In de capelle van Eck, eertijts van de Salmen gecomen. Eck / Ruysch / Wijck / De Beek / Run / Salm / Oostrum / Freis. * D.O.M. Vivit post funera virtus. * Generoso, nobili et strenuo viro ac domino, domino Guilielmo ab Eck ... Vixit annos LII, obiit ad diem IX aprilis, anno Christi MDCXXXII. (...) manuum Cui stemma cuique mascula virtus Aliaeniumque pectus nobili dedit Dum purpura sagoque clauditur puer Ad arma factus patrii vindex soli ... Modo clarus armis, clarior ceris patrum Presto superbis squallidisque pulvere Nunc squallidus, nunc ipse pulvis hic iacet. * Nobili et strenuo viro, domino Jacobo a Schoordijck, domino in Renou, Galecop, Oudenrijn etc., equiti aurato, parenti optimo posuerunt liberi moerentes. In midden van de kerck bij het cruiswerck. Utenbroec / Woerden / Scinkel / Leuwen. * Obiit anno 1633, 12 januarii. Non procul ab organo, quod inter primos laudari solet, est tabula sed insignibus vinctis, Emerentianae a Ravesway, viduae domini de Rijhoven. * Obiit XIII februarii anno MDCXXXIV. Op de sarck hiervoor, geteyckent met de wapenen van Berchmaker ende van Voird, staen noch dese woorden: In 't jaer ons Heeren MCCCXC, na sint Victors, sterf her Dirck van Schorrenberch, erfscepen van Utrecht was, bid voor de ziel. Est et supra. . Dat wil zeggen op pag. 180.