Petronella Scade van Tulle
Haer dochter was daer suster, genaemt Poel Jacobsdochter, anno 1443 bij haer moeder begraven. Anno 1441 verworff de pater van den paus, dat se haer habijten mochten veranderen ende wor- den regularissen, ende dat de pastorie soude worden geïncorporeert. Vercreech mede het Tollenvelt op ii schilt tot erffpacht van den heer van Isselstein. Eodem anno sterft Elisabeth Schellincs van Amsterdam, een cloecke weduwe, die gegost was in alle recht- vorderinge haer eijgen woort te voeren. Dese gaff den pater een wetzer met 1000 gulden ende noch veele cleijnogien ende gelt in een kistgen voor ’t convent. Daerover hij seer timmerende, multorum incur- rit invidiam, de gemeente murmureerende dat nu de oude cloosters rijck waren de nieuwe oock dagelicx lant aencoften ende husen timmerden, waerover sij in ’t eijnde alle de werelt souden besitten ende nae haer trecken. Anno 1444 soo werde een eedele jonge meecht, Janneken van Loenresloot, bij haer oom ende broeder in ’t clooster Gebracht. Ende soo sij het clooster met eenige goe- deren meenden te contenteren, begeerde sij alle haer ouders goet, ende bracht daer meer als 200 loot fijn silvers. Si sterft anno 1477 . Anno 1445 gaff joffrou Berentgen Hubertsdochter 8 mergen over Leck. Anno sequenti 1446 / was binnen Utrecht een rijcke vrou, joffrou Petro- nella Willem Scadens dochter van Tulle, die eertijts schout hadde geweest van Utrecht. Deese, weduwe bij haer anderde man, vluchten in ’t Geyn voor de peste daer haer man affgestorven was, bij haer dochter, suster Mechtelt van Cleeff, welcke sij met meer kijn- deren hadde bij haer eerste man Hendrick van Cleeff. Ende was sonder consent in ’t clooster gegaen, maer omdat daer veel kijnderen waren ende sij een corte persoon was, lieten se daer blijven. Dese weduwe heeft pater Harman seer aengehaelt ende groote kennisse met haer gemaect, met lieffelicke woorden haer vermanende om de we- relt te verlaten, ende hij beloofde, waer’t dat se hem gehoor woude geven, dat hij sorch soude dragen voor haer ende haer kijnderen, diese noch 2 bij haer hadde. De soon soude hij ter scholen houden ende/ de dochter bij hem nemen in ’t clooster bij haer ander dochter. Twelck haer wel aenstaende, beloofde dat se niet weder soude hylicken ofte yet doen sonder sijnen raet. Soo is geboort dat de pater sieck worde, ende soo joncfrou Petronelle doen niemant ontsach, ende de werelt seer toegedaen was, is sij gereijst naer Utrecht om haer wat te vermaken. Ende in sondich geselschap comende, was daer een knecht Jan van Buren, een dienaer van een eedelman, seer schoon ende gesont maer sonder goet. Ende als sij in ’t heijmelick veel woorden met hem hadde gehadt, soo heeft sij hem getrout. Ende eenen dach ofte 2 bij hem in ’t geselschap blijvende, misten haer pater Harman, die noch halff siekelick sijnde, reijsden naer Utrecht, ende haer vyndende curieus gecleet, heeft haer vermaent dat se soude gaen als een weduwe betaemde, ende gedachtich sijn- de propoosten met hem gehadt, oock weder comen in ’t Geijn, twelck sij beloofde te doen. Ende volchden ’t sanderdach hem heijmelick met grooter vresen, sorgende dat hij soude vernemen watter geschiet was. Gelijckt gebuerde dat dees Jan van Buren, haer gelt meer dan haer beminnende, als hij vernam dat sij in ’t Geijn was gereijst, is daer gevolcht ende groote overlast den convente doende, heeft stadich sijn wijff geeijscht, tot grote scandale van alle menschen die het hoorden. Ende pater Harman willende Petronelle bevreest maken, omdat sij hem belooft hadde dat se niet soude hylicken sonder sijnen raet, seijde tot haer: “indien ghij dees knecht trout, soo sult ghij Godt affgaen ende u leven in overspel over- brengen”. Ende sij dit horende socht genade, ende alle middelen om des knechts ontslegen te worden. Ende hadde sij mogen begaen, sij soude hem alle haer goet gegeven hebben, opdat hij ’t convent in ruste hadde gelaten; dan door raet van pater creech hij een bequame somme gelts, op conditien dat hij soude geloven niet meer na haer nochte haer goet te staen; doch hielt dat maer een halff jaer. Tusschen beijde sterft Jan van Cleeff haer soon, welcke simpel ende doof was, dees maecten door raet van pater al sijn goet op sijn suster Willemken, ende op convent soo verre sij storf. Als dan Jan van Buren het gelt dat hij van Petronelle hadde, opgebracht hadde, is weder tot verscheijde tijde voor het convent gecomen, eijschende sijn wijff ende goet, de poorten ende glasen om twe smijtende, dat wel vijff jaeren duurde; daer Petronelle groot hertseer in hebbende is gestorven sonnendaechs binnen de octave van Sint-Meerten in de wijnter; ende wert begraven in de parochiekerck. Des Jan, dit vernemende ende hem verlatende op de schout van Utrecht, is voor ’t convent gecomen, seggende dat de geestelicke kijnderen geen erffnamen mochten sijn. Ende liet luden dat hij Petronelle openbaer getrout hadde ende dat de pater sijn wijf ontvuert hadde. Twelck als nu voor den gerechte quam, soo wert den convente verboden, dat se geen van Petronellen goeden souden vercopen ofte vervremden sonder des ouden ende nieuwen raets consent. Ende omdat de stadt princepalicken van 5 ofte 6 hoofden werde geregeert soo vermat hem Jan van Buren dat gerecht door gisten daertoe te brengen, dat se hem ’t goet toewijsden. Pater Harman voor sulcx be- docht wesende, heeft sommige oude susteren ende Gerrit Claessen bij hem geroepen, begeerende dat men de heeren te gast noyende, een somme gelts soude schencken, opdat sij weer haer goede gunste den convente souden toonen. Twelck den conventualen niet aenstont, seggende dat se niet en begeerden gelt te geven daer se niet toe en waren gerechticht. Want het vast ginck dat de kijnderen erffnamen waren van haer ouders, ende also suster Willemken noch niet en was geprofessijt, erfde se haer moeders goet. Ende naedien sij bij haer wilde blijven, souden de goederen oock wel in ’t convent blijven. Ende sulcx en woude de aenslach van [de] pater niet lucken; ende de susters waren het recht noch ongewoon ende hadden niet besocht wat daer gelt doen conde. Tusschen dees en rusten Jan van Buren niet, maer maecte Diepholt sulcx geweijgert te hebben an sijne dochter etcetera, waer- door hem groot verdriet quam. Want soo tselve op der straten quam ende ten archsten verbreijt worde. Den bischop dat vernemende, beval Gerrit van Randen, vicaris generalis, ende heer Willem van Heuclum, abt Sint-Pauwels, dat sij de visitateurs wel geinformeert wat sij doen souden in ’t Geyn sonden. Die den pater in veel saecken hebben beschuldicht: als van sijne hoveerdige timmeraigien, van Jan van Burens wijff onthouden te hebben ende de partije tegens den bischop onthaelt ende diergelijcke, tot 60 articulen, soo dat de pater heijmelick is geweecken ende werde verlaten van sijnen dienst etcetera, in sijn plaetse comende heer Jan van der Lip, 2 pater. Maer alsoo de mater heer Harman wilde voorstaen ende sijn beschuldinge niet ondertey- kenen, wert haer opgeleijt dat se geen goede conversatie met den pater hadde gedragen, ende werde soo nae elff jaeren affgeset, in weerwil des convents, ende ten lesten versonden. Ende daer wert Elisabet Aelberts anno 1449 gecon- fermeert, die nae een jaer resigneerde, seer weeckelick sijnde. Ende anno 1450 wert suster Elisabeth van Giffen van Almkerck mater. Anno sequenti sterft de pater heer Jan van der Lip ende Hendrick van Dry quam in sijn plaets. Anno 1454 sterft mater Elisabet ende doen werdt gecoren Mechtelt Hendrick van Cleeff dochter.
subject
Petronella Scade van Tulle
label
Petronella Scade van Tulle