Evert Zoudenbalch
Anno itaque 1526 6 Idus decembris confoederati coacto undique suorum numero, magno sese apparatu ad pugnam instruxêre Septivaudii è diverso militariter et suos in aciem educere conati, castra iuxta portam quam teloneariam vocant, metati sunt, alacres confoederatorum impetum, ut iactabant, excepturi. Magna spes, maior utrisque metus erat. Confoederati bellandi arti fidebant, Septiwaudii viribus, cum essent numero non animis multo superiores. Sub vesperam itaque confoede- rati suis è castris prosiliunt, ingenti animo, Septiwaudiorum castra invadunt, ibi vix dum commissa pugna bona pars civium metu propemo- dum exanimata, à Septiwaudiis descivit, hinc alius aliò delapsus: Reliqui qui subsistebant, ubi se nudos desertosque à sociis viderunt, et ipsa fuga saluti sue consulere statuerunt. Hunc conflictus ille finem sortitus est, confoederatis rerum potitis, è quibus unus periit vir equestris ordinis, cui nomen erat Assuerus de Zuylen, ex Septiwaudiis tres occubuisse narrantur. Die altero magna pars civium, maxime qui rebellionis autores extiterant, è civitate profugerunt. A confoederatis in multos passim saevitum est, ne ab innoxiis quidem temperatum, ita incogitans et imperitum vulgus, dum maiorum votis sine delectu obsequitur, dum adulatur partibus, dumque suis nimium indulget affectibus, in suam ipsius perniciem praeceps ruit. Unus erat Soudenbalgus, quem equestris ordo verebatur, qui cum patrias leges mordicus tueretur, improbis eorum conatibus perpetuo adversabatur. Huic eiiciundo dum cives suam operam navant, et civitate et liber- tate exuti sunt.Interea optimum praesulem, cum iam confoederatorum insolentia in tyran- nidem vergeret, huius calamitatis taedere coepit indoluitque vehementer quod confoederatorum factioni, tantum licentie indulserat, praesertim cum efficacissimis argumentis illi probaretur, multa indigna Soudenbalgum, Vornium, caeterosque proscriptos pertulisse. Subodoratus Confoederatorum imposturas, quid iam suis vafriciis venarentur, haud quaquam vigilantem antistitem latebat. Diligentius ergo pensitato negocio, quaquaversum tabelliones parato in hoc diplomate misit, Soudenbalgum et reliquos item exules, dato salvo (ut aiunt conductu, ad se Dorestatum evocans, ut exactius de eorum causis cognosceret. Soudenbalgus et reliqui item exules, hunc apud antistitem favorem nacti, sine mora Dorestatum sese contulere. Eo postquam devenissent, primum per literas apud antistitem causam suam agere iubentur, tandem ad colloquium admissus Soudenbalgus, ut est vir mellite facundie, se suosque de intentata calumnia, non absque multorum admiratione, vindicavit. Hortatur itaque antistes exules bono esse animo, spondetque se propediem auspice Christo, curaturum, ut suis sedibus restituanturHec mutatio, confoederatorum factionem Traiecti malè habuit. Dictu mirum est, quam hic inversus calculus illorum animis displicuit. Iam eos coelum terre miscere putares. Quamobrem totis exertis viribus, factionis sue antesigna- nos Dorestatum mittunt, ut qua possint commodiori via, nihil intentatum relinquentes, Soudenbalgo calumniam struant. Actum de nobis est inquiunt si is revertatur, nil superest, nisi ut suspendio trabem quaeramus adeo timore trepidant male sibi conscii, quibus iampridem volupe fuit optimi principis licentia abuti. Missi ubi presulem adiêre, rogant, ut promissorum memor, non sinat ea que olim maturo decrevit consilio, ob quorundam impudentiam, labefactari et convelli: Iniquum esse principem virum non prestare, que ore, que literis, queque annulo suo fieri iusserit atque mandaverit. Adhaec denarrant confoederatos eo esse animo in antistitem quo semper, non obliteratam esse veterem fidem erga eum, tantum ipse integrum sese exhibeat principem. Quibus antistes. Ego, inquit, utriusque causam iamdudum inaudivi, deliberato autem meditatoque accuratius negocio, cum Traiectum venero, quod fuerit iustum, statuam. Hoc accepto responso legati confestim Traiectum contenderunt ad suos, quibus profecto antistitis responsio ut malè sibi consciis non admodum placuit. Nec abs re, iam enim, regnum quoddam possidebant, iam tyrannidem quandam meditabantur, quibus exui molestissimum erat, et que tuto etiam nemo facile abdicare posset, extrema idcirco experiri maluerunt, quam dolo affectatum imperium abrogare. Hoc enim futurum augurabantur, si unus Soudenbalgus civitate donaretur. Quare omnem movere lapidem conati sunt, et palam et per cuniculos universa tentarunt, ut huic et Vornio via precluderetur. De reliquorum restitutione non admodum digladiandum censuere. Belli historia Anno a partu virgineo vigesimo quinto supra sesquimillesimum , mense februario, Traiectinorum civitas tumultuari coepit, tum saevissime tempesta- tis aestus concitare, tum demum scintillas futuri incendii, quod tam edaciter in omnia passim grassatum est; in sese nutrire coepit. [In de marge: Everadus Soudenbalgus] Erat inter pratricios vir prudens, consilio solertia, et moderatione nulli in ea republica secundus, cui nomen Everardus Soudenbalgus. Hic multis iam annis consul primarius, rempublicam prudenter iusteque administrarat. Verum quia gloriam resque preclaras invidia comitari solet, intercedebat huic privata quedam simultas, cum nonnullis ex nobilium primatibus, quos, eam potissimum ob causam, glorie sue emulos passus est, quod [In de marge: Gerardus Nyevelt] Nobilium ordini non admodum aequus videretur, presertim cum ex eo ordine, aliquot iampridem ob sua in patrias leges commissa, civitate eiecisset, quorum precipuus erat Gerardus ex Novicampiorum familia, qui in ea civitate, arcem nobilitatis sibi vindicant. Hinc ille lachryme huius proscriptio ansam prebuit, cur male cuperent Soudenbalgo, bona nobilitatis parte hanc ob causam vehementer succensa commotaque.Quum autem in libera civitate, iure adversus Soudenbalgum, palam nihil agere molirive poterant, apud sese deliberantes, decrevere hominem alia via aggredi, atque per cuniculos intentare ille vindictam communicato itaque cum ecclesiasticorum primoribus consilio datis vicissim dextris, blaterones quosdam è promiscua plebe subornare studuerunt, qui inauspicatum in vulgus rumorem plaustraque mendaciorum spargant, atque accusent Soudenbalgum, repetundarum. Multis iam argumentis compertum esse, scilicet Soudenbalgum aerarium depeculari, reipublice redditus in suum emolumentum convertere, et civitatem denique innumeris exactionibus, accisis, vectigalibus, decumationibus indies magis magisque gravare atque incessanter vexare, quibus tamen omnibus non in reipublice sed in suum commodum pro libito utatur. [In de marge: Godefridus Voordius] Et ne illi in tanto facinore comes deesset, addunt In de Marge (door Lap van Waveren): Goyert van Voerd Heyndrixszn dequeriel Hortensium etc. [...onleesbaar] Buurwijck libro cingulari de laude folmina[...] fol. Godefridum Vordium virum optimum qui multo tempore Soudenbalgo in magistratu collega fuerat. Hic rumor ubi increbuisset, Soudenbalgus et Vornius subodorati quid nam in se machinarentur quidam, magistratum adeunt, convocatoque ecclesiasticorum atque nobilium ordine, Soudenbalgus in haec verba proloqui coepit: Ego inquiens optimi viri, venerandique senatores, presentem rempublicam una cum collega meo Vornio administravi, atque huius (ut nostis) civitatis habenas, aliquot iam annos moderatus sum. Proinde cum singulis annis, quibus nos cessimus, rationem dati atque accepti, coram presenti senatu exacte reddiderimus, non possumus non mirari quaenam Atehas nobis excitarit tragoedias, quidue civilis sibi velit tumultus. Adsunt tabelle, quibus presens nobis senatus de bene administrata republica abunde gratificatur, nostreque in reddenda ratione fidei, suis syngraphis, etiam adstipulatur. Hae, si prefracto forsitan cuipiam non satisfaciunt, en adsumus, subducto rursus calculo, coram cordatissimo senatu, acti consulatus rationem reddere parati. Atqui tumultuanti passim sine delectu, sine iudicis, plebi satisfacere, non opis est nostre. Non est nostrarum virium placare furentes, non Herclè magis, quam si coortam maris tempestatem eiulatu vel lingue plectro sedare conemur. Maximè cum in hoc hominum genere plerique stupidiores sint, quam ut ipsi recte indicare queant, et iidem prefractiores, quam aliene sentencie velint accedere. Haec ubi Soudenbalgus libere satis perorasset, iussus est, unà cum collega Vornio paulisper e senatu secedere. Paruit, secessit, tum omnia tentata, omnia sursum atque deorsum iactata, factaque tandem consultatione, quoniam maior pars plerumque solet vincere minorem, a nobilium ordine decretum est, ut aliquot e promiscua plebe seligerentur, rationem excepturi, nominatis viginti quinque sue farine hominibus, horum arbitrio, omnis rationis censura permittebatur, nec alia ratione, quicquam esse ratum voluere, nisi quod illi suo calculo approbassent.Posteaquam Soudenbalgus et Vornius haec inaudissent, infracti animo perstitere in sententia, esse videlicet sese paratos coram magis- tratu et quaestoribus aerarii (quos illi camerarios vocant) de intentata calumnia satisfacere. Preter morem autem esse atque ridiculum, imò neque ipsis neque reipublice decorum esse, coram coriariis, pellionibus, pistoribus, cerdonibus, fabris, caementariis, fullonibus, textoribus, bubulcis et reliquis id genus proceribus, senatus arcana pandere, aut rationem velle exigere, maxime cum iisdem ob crassam ipsorum imperitiam, animique stupiditatem, harum rerum nihil intelligant, neque alii rei usui fore, quam ut importunis clamoribus ac strepitu omne negocium turbent, subvertantque. Hoc Soudenbalgi responsum magis adhuc plebis animos exulceravit, utpote qui spretus se nihilique factos ab eo arbitrarentur. Quare facta seditione, universa artificum sodalitia, in coemiterium Divi Johannis, quod vulgo Campum famis appellant, armata descenderunt. Isthinc mandant Soudenbalgo et Vornio, uti quam primum sese expediant administrateque reipublice rationem plebi sine mora reddant, alioqui futurum mox, ut vi illud extorqueant. Hoc illi accepto nuncio, quoniam violentia iam res agebatur, verentes ne saevior aliqua inter cives cooriretur seditio, que non absque sanguinariis caedibus constitisset, cum inter cives haud quaquam deessent qui Soudenbalgo et Vornio ex animo bene vellent, maturo prudentique consilio decreverunt, furori plebis cedere, quem nulla re alia facile placare posses. [In de marge: Zoudenbalch et Vornius urbe exedunt] Duo itaque viri optimè de republica meriti, civitatem ultro egressi, Soudenbalgus ad Transisulanos, Vornius vero Amstelredamum concessit, in hoc multorum clarissimorum virorum, tam Gaecorum quam Romanorum exemplum sequuti.Posteaquam Soudenbalgus et Vornius, ingrata urbe relicta, ultro in exilium concessissent, bona pars plebis, ut erat armata, ecclesiasticorum atque nobilium primoribus, horum opera, res novas molientibus, qui et ipsi armati erant, pariter in aedem senatoriam advolarunt: Ibi mox a novis pretoribus, et à violento senatu Soudenbalgo et Vornio atrox proscriptio intentata est, bona omnia confiscari iussa, nemine reclamante, multis tamen rem indignè ferentibus, neque refragari ausis, ob metum furentis populi, à quo pedibus in eam sentenciam itum est. Adhaec ab inauspicato senatu, graviores censure prescribuntur. Decernunt ne quis forte de proscriptorum mulcta gravius causetur, neve de reditu quisquam mutire audeat, alioqui eadem censura plectendum fore. Interim innumera apud plebem facinora commenti sunt, quibus absentes consparserunt, quorum precipuum furti nota erat, quod se iam pridem multis argumentis deprehendisse iactabant. Mandant preterea quotquot vel consules vel questores aerarii seu camerarii, à tredecim annis fuerunt, quamprimum sese parare ad exhibendam rationem, deque acto iamdudum magistratu ipsis et plebi satisfacere. Iubent Cives bono animo esse, spem libertatis scilicet iam dudum in herba esse. Iam ultra non opus fore exactionibus, cum sua opera, inexhausta magistratus atque questorum aerariorum phylargyria, nunc in lucem emergat. Hec res, tametsi cordatiores quosque è civibus vehementer moveret, et multi taciti apud sese abominandum facinus execrati, stomacharentur, illi tamen haud segnes officio suo functi sunt. Alios namque ex viris primoribus, obtorto (ut aiunt) collo in ius trahebant, alios, quod Soudenbalgo et Vornio bene vellent proscripserunt. Alii e magistra- tu deturbati, aliorum possessiuncule, pretensa furti rapacitatisque calumnia confiscate. Tum cuique, quod iubebat animo, idem licebat, ex coniurato res omnis agebatur. Si cui vel privata simultas cum quoquam incidisset, lutulenta labe aspersus civitate eiiciebatur. [In de marge: Confoederatio] Porro ut huiuscemodi tyrannide etiam licentius uterentur, facta confoederatione, datis vicissim dextris, quidam communibus animis in reipublice perniciem conspirarunt. Huius factionis, quam confoederationem placuit appellare, authores extitere, ecclesiasticorum atque nobilium primates, quosdam etiam è civium turba sibi asciscentes, quos noverant ad quoduis facinus facile fore paratos. Horum vis et insolentia cum indies magis magisque invalesceret, atque passim in omnes saeviret, optimi quique ex patriciis ac civibus, haud dubiis coniecturis augurati: quem finem tandem huiusmodi initia portenderent, suis desertis sedibus in finitima oppida commigrarunt. Hoc facinus overste, mitten corsten dat Evert Soudenbalg ende Geurt van Voorde Hendrixsoen op den Beloken Paasdagh anno 1525 heymelijk uyt de stad van Utrecht rysden. Doe die burgers dat vernamen doe waren sij gans onverbolgen, en alle de gildens vergaderde samen des daags na Beloken Paschen op Sint-Janskerkhof. Ende dat was op Sunte-Marcus- avont, ende dat woerd doe nedergelyt, maer sy murmereerde al.
subject
Evert Zoudenbalch
label
Evert Zoudenbalch