De Nederlandse overheid voerde in de loop van de negentiende eeuw een registratie in van visserijschepen, varierend van roeiboot tot trailer. Elk schip kreeg daarvoor een visserijnummer, dat begon van een lettercode voor de gemeente waar het schip was geregistreerd en een volgnummer. Voor Edam-Volendam was dat bijvoorbeeld "VD" en het eerste nummer in dat register was daarom "VD 1". Zo'n visserijnummer is vaak afgebeeld op het zeil van het schip dat daardoor van grote afstand was te herkennen. En nog steeds is te herkennen op foto's.

Door de jaren heen bleef een nummer niet steeds aan hetzelfde schip verbonden. Maar ook de naam (bv. "Hoop van Zegen"), uitrusting of eigenaar was voortdurend aan verandering onderhevig. De gemeente nam alle schepen op in een register, maar stuurde de informatie ook door naar een centraal, landelijk register. Het Zuiderzeemuseum heeft dit centrale register in haar collectie en de afgelopen jaren in samenwerking met het publiek toegankelijk gemaakt. Het Waterlands Archief heeft delen van de lokale registratie in haar collectie. Ook daar is de data toegankelijk, zodat een onderzoeker op naam van de eigenaar, schip of nummer naar de registratie van een schip kan zoeken.

Hoe interessant zou het zijn om de data uit de lokale registratie en het centrale register te combineren? Daarvoor hebben we de data naar Linked Data geconverteerd en in een gemeenschappelijke dataset samengesteld. Nu kunnen we vragen stellen over deze gecombineerde data. Maar allereerst: wat weten we over de schepen die in de loop van de tijd het visserijnummer "VD 103" heeft gehad?

Een korte bestudering van de data laat zien dat de datasets van het Zuiderzeemuseum en het Waterlands Archief overlappen en elkaar aanvullen. Er is een link naar de scan van de afzonderlijke inschrijvingen. Dus iemand die geinteresseerd is in een specifiek visserijnummer kan op deze manier de data combineren.

Door de query op deze plaats aan te passen kunt u ook andere nummers onderzoeken. In deze dataset zitten alleen de registers van Edam-Volendam (ook schepen uit Edam kregen als letters "VD") dus als u zelf gaat experimenteren: het nummer moet altijd met VD beginnen.

Datasets combineren

In principe staat in beide (papieren) registers dezelfde informatie. Maar niet alles is in de data overgenomen. Bij het Waterlands Archief hebben ze omvang van de bemanning overgenomen en bij het Zuiderzeemuseum niet. Bij het Zuiderzeemuseum hebben ze de scheepstypes gestandaardiseerd door deze te koppelen aan de Cultuur-Historische Thesaurus. Daarmee kunnen ze gemakkelijker alle 'botters' uit de dataset vissen.

In de onderstaande query zijn de twee datasets gecombineerd en is elke gevonden registratie opgenomen waarbij we en het type weten en de omvang van de bemanning. (De query resulteert in 589 observaties. Hieronder is het beperkt tot 10 resultaten. U kunt natuurlijk zelf de query uitproberen en "LIMIT 10" weghalen om alle resultaten te kunnen zien.)

Nu kunnen we de URI's voor de verschillende soorten schepen in de Cultuur-Historische Thesaurus niet zo goed bestuderen. Daarom is de CHT in zijn geheel aan de dataset toegevoegd. Nu kunnen we ook de naam van het scheepstype laten zien. Bovendien beperken we het resultaat nu tot alleen de registraties die zijn gestandaardiseerd met de CHT en laten we de onduidelijke scheepstypes weg. Dan blijven er 464 over. Nu kunnen we van deze groep de gemiddelde omvang van de bemanning uitrekenen en de naam van het soort schip daarbij presenteren. We leren daarmee dat op een visserschip in de eerste helft van de 20ste eeuw meestal twee of drie bemanningsleden aangemonsterd waren (naast de kapitein/eigenaar/huurder?). De gemotoriseerde vaartuigen hadden er meestal drie en de zeilschepen meestal twee.

Rupsje Nooitgenoeg

Door data te combineren is het mogelijk interessante nieuwe vragen te stellen. Het samenbrengen van de datasets in de vorm van Linked Data zorgt ervoor dat het proces transparant is want iedereen kan precies zien hoe de data is gecombineerd. De datasets kunnen nog verder worden uitgebreid door de adressen die het Waterlands Archief heeft overgenomen te standaardiseren. In de gestandaardiseerde lijst kan extra data over het adres worden opgenomen, zoals de plaats op de kaart. Ook beroemde Volendamse vissers kunnen worden geidentificeerd. Als dezelfde lijst van adressen en personen wordt gebruikt bij de beeldbanken, kan ook beeldmateriaal over de schepen, schippers en hun woonsituatie worden opgevraagd.