Deportation to Westerbork
Deportation to Westerbork
type
attendee
description
On Tuesday 8 August 1944 , Anne Frank, along with her parents, sister and the other people in hiding, were put on a transport from the Detention Centre on Weteringschans in Amsterdam to the Westerbork transit camp. The prisoners left under police guard by tram to Central Station.[1]
Anne Frank was number seventeen on the 'S' list -Transport aus Amsterdam vom 8.8.1944 nach lager Westerbork.[2] This was a criminal transport - as arrested Jews who had been in hiding, the eight people from the Secret Annex were punishment ('S') cases.
They went to Westerbork in a normal train. On either side were compartments that were locked, and there was surveillance.[3] The weather was also nice that day. The sun was shining and a breeze was blowing from the northwest; it was about 19°C.[4] Otto Frank wrote that during the train ride he was mainly worried about Viktor Kugler and Johannes Kleiman, who had also been arrested. Other than that, the mood was relatively good. Otto wrote:
"We were together again and had got some food for the journey. We knew where we were going, but still it was like we were travelling together one more time, like we were on a journey, and actually we were excited [...], at least if I compare this trip to our next one."[5]
The journey from Amsterdam to Westerbork took five to six hours.[6] The route ran from Amsterdam Centraal via Hilversum, Amersfoort, Zwolle and Meppel to Hooghalen, from where the train entered Camp Westerbork via a branch line.[7]
Footnotes
- ^ Op grond van getuigenissen van eerdere en latere transporten is hier geconcludeerd dat de gevangenen met de tram naar het Centraal Station zijn gegaan. Herinneringscentrum Kamp Wsterbork (HCKW): Interviews Ronnie Goldstein-van Cleef en Frieda Menco-Brommet (beiden op 1 juli 1944 met de tram naar het cs), B. de Brave-Schelvis en Sonja Wagenaar-van Dam (vanaf de Weteringschans met de tram naar cs), Lenie Boeken-Velleman (ongeveer 14 augustus 1944 vanaf de Weteringschans met tram naar cs). Zie ook: Eva Schloss, Herinneringen van een Joods meisje. 1938-1945, Breda: De Geus, 2005, p. 58.
- ^ Het Nederlandse Rode Kruis (NRK), Den Haag, Collectie Westerbork en de reconstructie van de lotgevallen na WOII, 1939-2007, inv. nr. 192: transportlijst van 8 augustus 1944. Dezelfde dag komt er ook een transport uit Breda aan. Op de gecombineerde lijst van deze twee transporten heeft Anne Frank nummer 23. Volgens de getuigenis van Janny Brandes-Brilleslijper is het vertrek vanaf het Centraal Station. Omdat Janny Brandes-Brilleslijper niet op de transportlijst van 8 augustus 1944 voorkomt, maar volgens de kampadministratie in Westerbork gearriveerd is op 20 juli 1944, ontbreekt hiervoor op dit moment een bron: NRK, dossier 190.262, Rebling-Brilleslijper, Rebecca.
- ^ Deutsches Literaturarchiv, Marbach am Neckar, Duitsland, collectie Schnabel, uitgetypte notities, 147. Ook eerdere en latere transporten vinden plaats met een gewone personentrein. HCKW: Interviews Sonja Wagenaar-van Dam en Frieda Menco-Brommet; AFS, Getuigenarchief: Interview Eva Schloss-Geiringer, 12 en 13 november 2008.
- ^ Zie Projects.knmi.nl/klimatologie/daggegevens/index.cgi (geraadpleegd oktober 2015).
- ^ Anne Frank Stichting, Anne Frank Collectie, Otto Frank Archief, reg. code OFA_70, Otto Frank, ‘Bitte schreiben Sie’.
- ^ Eva Moraal, Als ik morgen niet op transport ga… Kamp Westerbork in beleving en herinnering, Amsterdam: De Bezige Bij, 2014, p. 112-113; Mirjam Bolle, Ik zal je beschrijven hoe een dag er hier uitziet. Dagboekbrieven uit Amsterdam, Westerbork en Bergen-Belsen, Amsterdam: Centrum vor Holocaust- en Genocide Studies, 2003, p. 133-135. Een dienstregeling van 4 juni 1943 toont dat de trein er bij een gemiddelde snelheid van 60 km per uur ruim vier uur over deed om van Amsterdam naar kamp Westerbork te komen. Dienstregeling nv Nederlandsche Spoorwegen, Utrecht, 4 juni 1943; HCKW, Dagboek Jacob Swart, p. 23.
- ^ Zie ook: David Barnouw, Dirk Mulder, Guus Veenendaal, De Nederlandse Spoorwegen. Rijden voor vaderland en vijdand: Spoorwegstaking, Jodenstransporten, herinnering, Zwolle: WBOOKS, 2019, p. 62-75. Ook vanuit Amsterdam Muiderpoort en Amstel reden er treinen naar Westerbork. Mail Jos Zijlstra (conservator Spoorwegmuseum in Utrecht) aan Erika Prins, 26 oktober 2015. Volgens Zijlstra is het traject sinds november 1942 voor grotere transporten altijd hetzelfde gebleven. In het geval van kleinere transporten ging de trein naar Assen en moest er worden gelopen naar het kamp of stonden er een of meer vrachtauto’s klaar.
Op dinsdag 8 augustus 1944 ging Anne Frank samen met haar ouders, zusje en de andere onderduikers vanuit het Huis van Bewaring aan de Weteringschans in Amsterdam op transport naar het doorgangskamp Westerbork. De gevangenen vertrokken onder politiebewaking met de tram naar het Centraal Station.[1]
Anne Frank was nummer zeventien op de lijst "S"-Transport aus Amsterdam vom 8.8.1944 nach lager Westerbork.[2] Het ging hier om een zogeheten straftransport. Als opgepakte ondergedoken Joden waren de acht onderduikers namelijk zogenaamde strafgevallen ('S').
De onderduikers gingen in een normale trein naar Westerbork. Aan weerszijden waren coupés die werden afgesloten, en er was bewaking aanwezig.[3] Ook het weer was mooi die dag. De zon scheen en een zwakke wind waaide vanuit het noordwesten, het was ongeveer negentien graden.[4] Otto Frank schreef dat hij zich tijdens de treinrit vooral zorgen maakte over Viktor Kugler en Johannes Kleiman, die immers ook waren opgepakt. Verder was de stemming relatief goed. Otto schreef:
‘We waren weer samen en hadden wat eten voor onderweg gekregen. We wisten waar we heengingen, maar toch was het alsof we nog eenmaal samen op reis waren, alsof we op reis waren, en eigenlijk waren we opgewekt […], tenminste als ik deze reis vergelijk met onze volgende.’[5]
De reis van Amsterdam naar Westerbork duurde vijf tot zes uur.[6] Het traject liep van Amsterdam Centraal via Hilversum, Amersfoort, Zwolle en Meppel naar Hooghalen, vanwaar de trein via een aftakking kamp Westerbork binnenreed.[7]
Footnotes
- ^ Op grond van getuigenissen van eerdere en latere transporten is hier geconcludeerd dat de gevangenen met de tram naar het Centraal Station zijn gegaan. Herinneringscentrum Kamp Wsterbork (HCKW): Interviews Ronnie Goldstein-van Cleef en Frieda Menco-Brommet (beiden op 1 juli 1944 met de tram naar het cs), B. de Brave-Schelvis en Sonja Wagenaar-van Dam (vanaf de Weteringschans met de tram naar cs), Lenie Boeken-Velleman (ongeveer 14 augustus 1944 vanaf de Weteringschans met tram naar cs). Zie ook: Eva Schloss, Herinneringen van een Joods meisje. 1938-1945, Breda: De Geus, 2005, p. 58.
- ^ Het Nederlandse Rode Kruis (NRK), Den Haag, Collectie Westerbork en de reconstructie van de lotgevallen na WOII, 1939-2007, inv. nr. 192: transportlijst van 8 augustus 1944. Dezelfde dag komt er ook een transport uit Breda aan. Op de gecombineerde lijst van deze twee transporten heeft Anne Frank nummer 23. Volgens de getuigenis van Janny Brandes-Brilleslijper is het vertrek vanaf het Centraal Station. Omdat Janny Brandes-Brilleslijper niet op de transportlijst van 8 augustus 1944 voorkomt, maar volgens de kampadministratie in Westerbork gearriveerd is op 20 juli 1944, ontbreekt hiervoor op dit moment een bron: NRK, dossier 190.262, Rebling-Brilleslijper, Rebecca.
- ^ Deutsches Literaturarchiv, Marbach am Neckar, Duitsland, collectie Schnabel, uitgetypte notities, 147. Ook eerdere en latere transporten vinden plaats met een gewone personentrein. HCKW: Interviews Sonja Wagenaar-van Dam en Frieda Menco-Brommet; AFS, Getuigenarchief: Interview Eva Schloss-Geiringer, 12 en 13 november 2008.
- ^ Zie Projects.knmi.nl/klimatologie/daggegevens/index.cgi (geraadpleegd oktober 2015).
- ^ Anne Frank Stichting, Anne Frank Collectie, Otto Frank Archief, reg. code OFA_70, Otto Frank, ‘Bitte schreiben Sie’.
- ^ Eva Moraal, Als ik morgen niet op transport ga… Kamp Westerbork in beleving en herinnering, Amsterdam: De Bezige Bij, 2014, p. 112-113; Mirjam Bolle, Ik zal je beschrijven hoe een dag er hier uitziet. Dagboekbrieven uit Amsterdam, Westerbork en Bergen-Belsen, Amsterdam: Centrum vor Holocaust- en Genocide Studies, 2003, p. 133-135. Een dienstregeling van 4 juni 1943 toont dat de trein er bij een gemiddelde snelheid van 60 km per uur ruim vier uur over deed om van Amsterdam naar kamp Westerbork te komen. Dienstregeling nv Nederlandsche Spoorwegen, Utrecht, 4 juni 1943; HCKW, Dagboek Jacob Swart, p. 23.
- ^ Zie ook: David Barnouw, Dirk Mulder, Guus Veenendaal, De Nederlandse Spoorwegen. Rijden voor vaderland en vijdand: Spoorwegstaking, Jodenstransporten, herinnering, Zwolle: WBOOKS, 2019, p. 62-75. Ook vanuit Amsterdam Muiderpoort en Amstel reden er treinen naar Westerbork. Mail Jos Zijlstra (conservator Spoorwegmuseum in Utrecht) aan Erika Prins, 26 oktober 2015. Volgens Zijlstra is het traject sinds november 1942 voor grotere transporten altijd hetzelfde gebleven. In het geval van kleinere transporten ging de trein naar Assen en moest er worden gelopen naar het kamp of stonden er een of meer vrachtauto’s klaar.