Tot het midden van de zeventiende eeuw was de fabricage van porselein in Japan dermate kleinschalig en primitief, dat Japan zelf porselein uit China moest importeren. Niet alleen Chinese jonken, maar ook Portugese en Nederlandse handelsschepen brachten het naar Japan. Nadat de Japanners enige tijd uit China intensief kleurstoffen voor het verven van porselein hadden ingevoerd, begon men serieus aan de produktie voor de export, dat wil zeggen grotendeels op bestelling via de Verenigde Oostindische Compagnie. De Europeanen, gecharmeerd als zij waren van het Chinese produkt, bestelden meest blauwwit en wit porselein. In de 'daghregisters' van de V.O.C. wordt in 1658 voor het eerst onmiskenbaar melding gemaakt van Japans porselein dat in opdracht was vervaardigd. Onder dat porselein van die vroege periode waren ook medicijnflessen bestemd voor het chirurgijns-kantoor te Batavia, van waaruit de handel met Japan geregeld werd. Ongetwijfeld dateert deze fles uit die eerste jaren van uitvoer. Opvallend hier is de afwijkende kleur, veroorzaakt door de inwerking van de inhoud. Oorspronkelijk moet deze, evenals de andere medicijnflessen, wit geweest zijn, waarbij het opschrift onder het glazuur in blauw was aangebracht. In ontegenzeglijk zeventiende-eeuwse stijl vermeldt het opschrift Clapus Olij', waarmee kokosnootolie wordt bedoeld. Latere vergelijkbare flessen kregen doorgaans een tekst in hoekiger schrift. Het opschrift bevestigt in elk geval dat het voor gebruik in Nederlands-Indië bestemd was. De bruine tint verleent de fles eigen charme, niet alleen omdat zij toont dat de fles daadwerkelijk in gebruik is geweest, maar ook omdat deze het porselein een opvallend eigen karakter geeft. Ook in een ander opzicht wijkt de fles af van de gebruikelijke vorm; zij heeft een opvallend slanke en lange hals, terwijl de opening, met zijn scherpe randen, weer overeenkomt met haar soortgelijke stukken uit dezelfde periode. Helaas is niet met zekerheid te zeggen uit welke oven dit voorwerp stamt, maar het is waarschijnlijk dat het afkomstig is uit de provincie Hizen, niet ver van de exporthaven Nagasaki, waar de eerste ovens voor de vervaardiging van export porselein zich bevonden. (KV)<BR> <BR> engelse tekst:<BR> Up to the middle of the seventeenth century the production of porcelain in Japan was so primitive and on such a small scale that the demand could only be satisfied by import from China. The cargoes were transported not only by Chinese junks but also by Portuguese and Dutch merchantmen. But after the Japanese had imported the necessary pigments for polychrome porcelain from China for some time, a serious effort was made to achieve production for export, that is, mainly to be able to fill orders from the Dutch East India Company. The Europeans - with their taste for the Chinese product - usually ordered blue and white porcelain. In the daily records of the Dutch East India Company the first unmistakable mention of Japanese porcelain made to order occurred in 1658. The porcelain from this early period included flasks for medicine for the surgeons' head-quarters in Batavia, which administered trade with Japan. This bottle undoubtedly dates from those earliest years of the export trade. The most striking element is the unusual colour, which was caused by penetration of the contents. The original colour must have been white, like that of the other apothecary's flasks, the inscription in blue being applied under the glaze. In unequivocally seventeenth-century style, the inscription reads 'Clapus Olij', coconut oil. On comparable flasks produced later, the letters forming the inscription are usually more angular. The inscription in any case proves that the bottle was intended for use in the Dutch East Indies. The brown tint gives the bottle a charm of its own, not only because it shows that it was really used but also because it gives the porcelain a special character. There is another respect in which the bottle is divergent, i.e., the shape with the unusually long, slender neck, whereas the opening with its sharp edge corresponds with that of similar pieces from the same period. Regrettably, it cannot be said with certainty where the bottle was made, but it seems likely that it came from a kiln in the province of Hizen, not far from the port of Nagasaki, a region where the first kilns for the production of porcelain for export were built.<BR> <BR> <BR>