Tekening<BR> Tekening gemaakt door marinecommandant Hendrik Huygens (1810-1867) omstreeks 1850. De tekening, die op een passe-partout geplakt is, is een gewassen potloodtekening. De passe-partout is voorzien van de met pen beschreven titel Calabas boomen. Het is niet bekend of passe-partout en titel origineel zijn, maar het handschrift is negentiende-eeuws (1). De tekening is onderdeel van een set van 26 aangekochte tekeningen van de hand van Hendrik Huygens, die hoogstwaarschijnlijk allen Suriname verbeelden. <BR> <BR> Voorstelling<BR> Het is een staande voorstelling. We zien een lichtglooiend landschap, doorsneden door een smalle strook water. We zien meerdere bomen, waarvan er één hoog boven de rest uittorent. Aan de stam hangen ronde bollen, dit zijn waarschijnlijk vruchten. De boom is (volgens de titel) een Kalebasboom. De boom staat naast een houten huisje met een dak dat waarschijnlijk gemaakt is van palmbladeren. Onder de boom zien wij drie figuren. Eén van hen zit, en heeft een ontbloot bovenlijf. Hij/zij draagt een wit hoofddeksel en witte korte onderkleding. Zo te zien houdt hij/zij iets vast wat op een stok lijkt. Naast de figuur zien wij een vrouw met kind aan de hand. De vrouw draagt een rok die net iets over haar knie valt, evenals een omslagdoek. Zij draagt eveneens een wit hoofddeksel, en leunt op een lange stok. <BR> <BR> Kalebasboom<BR> Volgens landbouwkundige M.D. Teenstra, die in 1828 naar Suriname was gekomen en als landbouwadviseur aldaar in 1835 een boek publiceerde over de landbouw in de kolonie, groeiden de Kalebasbomen in kappewieries (vroeger bewerkte, maar daarna verlaten houtgronden) of in lage landen. De vruchten van de boom, die zowel aan de stam als aan de takken konden groeiden, konden volgens hem zo groot als een kinderhoofd worden. Verder vermeldde hij dat de ‘Indianen en Negers [de vruchten] gebruiken voor eet- en drinknappen (..) en voor kruidhorens. (..) De inboorlingen maken allerhande insnijdingen en figuren op de evengenoemde schalen, welke zij met krijt inwrijven.’ (2)<BR> <BR> Mensen<BR> De menselijke figuren op de tekening zijn schetsmatig opgezet. Het ontbreken van gedetailleerde figuur-/portretstudies kenmerkt eigenlijk niet alleen deze tekening en de hele set, maar Huygens’ hele oeuvre. Vergeleken met de enorme kalebasboom, zijn de drie figuren op de tekening klein. Huygens’ figuren zijn in dit kader dan ook stoffage genoemd, een ondergeschikte rol spelend in de overweldigende natuur. (3) Waar Huygens aandacht voor had, zeker ook in deze tekening, waren verschillen in de manieren van kleden in de kolonie. Hij maakte er echter niet zulke uitgewerkte studies van als bijvoorbeeld G.P.H. Zimmerman (kapitein van de infanterie en omstreeks 1860 in Suriname, zie inventarisnummers: 1138-17g, 1138-17q, 1138-17r, 1138-17s) of Arnold Borret (griffier, rechter en priester. In Suriname tussen 1878-1888). (4)<BR> <BR> Kopie<BR> Hendrik Huygens heeft meer geproduceerd dan alleen deze 26 tekeningen. Er zijn nog een zeventigtal werken van zijn hand bekend, die waarschijnlijk eveneens Suriname verbeelden. Een deel daarvan is beschreven door historicus Rudolf van Lier, in een publicatie van de Amsterdamse antiquair Emmering. (5) Hieruit blijkt dat er van sommige tekeningen meerdere versies bestaan, soms uitgevoerd in aquarel. Van deze tekening is geen dubbeling bekend. <BR> Er is een werk van Huygens (die overigens niet tot deze collectie behoort) gereproduceerd in lithografie door steendrukkerij C.W. Mieling; in het tijdschrift Le Moniteur des Indes-Orientales et Occidentales (1848/1849). Voor zover bekend is het de enige aquarel van Huygens die gepubliceerd is.<BR> <BR> Noten<BR> (1) Dit stellen kunsthandelaren Guus Roell en Deon Viljoen in hun veilingcatalogus Uit Verre Streken (2012), waarin een set van 28 tekeningen van de hand van Huygens onder veilingnummer 2 werd aangeboden.<BR> (2) M.D. Teenstra, De landbouw in de kolonie Suriname voorafgegaan door eene geschied- en natuurkundige beschouwing dier kolonie (Groningen 1835) 256-257.<BR> (3) Elmer Kolfin, Van de slavenzweep en de muze. Twee eeuwen verbeelding van slavernij in Suriname (Leiden 1997) 88.<BR> (4) Rosemarijn Hoefte en Clazien Medendorp, Suriname: gezichten, typen en costumen naar de natuur getekend door A. Borret (1848-1888) (Leiden 2003).<BR> (5) R. van Lier, Suriname omstreeks 1850. 22 tekeningen en aquarellen door Hendrik Huygens (1810-1867) (Amsterdam 1978).<BR> <BR> <BR> Vervaardiging<BR> Tekening van potlood en gewassen pen. Lijnen getekend en verdund met water zodat er "vlekken" ontstaan.