Tekening<BR> Tekening gemaakt door marinecommandant Hendrik Huygens (1810-1867) omstreeks 1850. De tekening, die op een passe-partout geplakt is, is een gewassen potloodtekening. De passe-partout is voorzien van de met pen beschreven titel "Plantage Vreedenburg, aan de Parakreek". Het is niet bekend of passe-partout en titel origineel zijn, maar het handschrift is negentiende-eeuws (1). De tekening is onderdeel van een set van 26 aangekochte tekeningen van de hand van Hendrik Huygens, die hoogstwaarschijnlijk allen Suriname verbeelden<BR. <BR> <BR> Voorstelling<BR> De tekening is een gezicht op water en zijn oevers. Aan de ene kant van het water, links op de tekening, een onbebouwd stuk land waar een grote boom op staat. We zien hier twee figuren, waarvan de een staat en de ander zit. Een van hen lijkt naakt, de ander draagt witte kleding en leunt op iets dat op een lange stok lijkt. In het gras staat een mand, waarschijnlijk een baskiet (gevlochten mand). Vlakbij de figuren ligt in het water een houten vaartuig met spullen, een korjaal. Een korjaal was een van een uitgeholde boomstam vervaardigde boot, naar het woord koeliala. De korjaal werd vaak voortbewogen door een pagaai of parel, in ondiep water werd geboomd met de koela (stok). Korjalen werden vaak gebruikt om spullen mee te vervoeren. Aan een paal vlak daarachter is een net bevestigd, misschien een visnet. Rechts op de tekening, aan de andere kant van het water, zien wij bebouwing. <BR> <BR> Geografie: Plantage Vreedenburg<BR> De titel geeft aan dat wij de voorstelling moeten situeren bij de suikerplantage Vreedenburg, gelegen aan de Parakreek. De gebouwen op de voorstelling zijn plantagegebouwen. De schoorstenen wijzen op de suikerverwerking: de stoom die hierbij nodig was kon hierdoor ontsnappen. Al in de jaren 1830 was Vredenburg (door de eerste eigenaar Abraham van Vredenburgh in 1689 naar zichzelf vernoemd) geen grote plantage meer. Vlak nadat Huygens Suriname verliet, werd Vreedenburg verkocht aan buurplantage Ornamibo. (2)<BR> <BR> Werken op de plantages<BR> De figuren op de tekening lijken in een rustmoment te zijn afgebeeld. De korjaal met spullen ligt in het water bij de kant, misschien dat de zittende figuur even pauze heeft genomen tijdens zijn vrachttocht. Het is één van de tekeningen uit de set waarin wij figuren in rust zien. Werk is hier niet zichtbaar in lichamelijke activiteit, maar de korjaal is hier wel een verwijzing naar. De schoorstenen op de gebouwen wijzen op de nabije aanwezigheid van plantagevelden waar suiker op werd verbouwd en bewerkt. Op deze tekening, evenals op de andere tekeningen van Huygens, zien wij zelden het werken op de plantagevelden zelf verbeeld. Hierin was hij niet uniek: er zijn uit deze periode maar weinig getekende of geschilderde afbeeldingen door Nederlandse reizigers bekend die bijvoorbeeld het kappen van het suikerriet of het plukken van het katoen verbeelden. Maar ondanks dat we in Huygens’ tekeningen veel figuren in rust tegenkomen, is werk vaak wel (op expliciete of op impliciete wijze) zichtbaar. Dit zien wij overigens ook in de visuele cultuur van bijvoorbeeld een andere kolonie in deze periode: de Engelse kolonie Jamaica. Hoewel deze picturesque landschappen claimen om een landschap van rust, gemak en vrije tijd te presenteren, blijft werk, de grootste reden voor het bestaan van de slavernij, zichtbaar. (3)<BR> <BR> Kopie<BR> Hendrik Huygens heeft meer geproduceerd dan alleen deze 26 tekeningen. Er zijn nog een zeventigtal werken van zijn hand bekend, die waarschijnlijk eveneens Suriname verbeelden. Een deel daarvan is beschreven door historicus Rudolf van Lier, in een publicatie van de Amsterdamse antiquair Emmering. (4) Hieruit blijkt dat er van sommige tekeningen meerdere versies bestaan. Van deze tekening is een dubbeling in aquarel bekend. (5) Sommige beeldelementen, zoals de korjaal, zijn niet op de aquarel aanwezig. Andersom heeft Huygens ook enkele elementen toegevoegd, bijvoorbeeld uit het water drinkende veedieren aan de oever rechts. De meest in het oog springende afwijking tussen tekening en aquarel zijn de twee menselijke figuren. De zittende figuur van de tekening zit in de aquarel het meest rechts van de twee. Hij kijkt op naar de ander, die net als in de tekening staand is afgebeeld, maar in een net iets andere houding. Op de aquarel lijken de twee figuren met elkaar in gesprek te zijn. <BR> Er is een werk van Huygens (die overigens niet tot deze collectie behoort) gereproduceerd in lithografie door steendrukkerij C.W. Mieling; in het tijdschrift Le Moniteur des Indes-Orientales et Occidentales (1848/1849). Voor zover bekend is het de enige aquarel van Huygens die gepubliceerd is.<BR> <BR> Noten<BR> (1) Dit stellen kunsthandelaren Guus Roell en Deon Viljoen in hun veilingcatalogus Uit Verre Streken (2012), waarin een set van 28 tekeningen van de hand van Huygens onder veilingnummer 2 werd aangeboden.<BR> (2) Alex van Stipriaan, Surinaams contrast. Roofbouw en overleven in een Caraibische plantagekolonie 1750-1863 (Leiden, 1993) 245-246.<BR> (3) Tim Barringer, ‘Picturseque prospects and the Labor of the Enslaved’ in: Tim Barringer en Gillian Forrester en Barbaro Martinez-Ruiz (eds), Art and emancipation in Jamaica. Isaac Mendes Belisario and his worlds (New Haven en Londen 2007) 41-63.<BR> (4) R. van Lier, Suriname omstreeks 1850. 22 tekeningen en aquarellen door Hendrik Huygens (1810-1867) (Amsterdam 1978).<BR> (5) R. van Lier, Suriname omstreeks 1850. 22 tekeningen en aquarellen door Hendrik Huygens (1810-1867) (Amsterdam 1978) tekening nummer 17.<BR> <BR> <BR> Vervaardiging<BR> Tekening van potlood en gewassen pen. Lijnen getekend en verdund met water zodat er "vlekken" ontstaan.