Tekening<BR> Tekening gemaakt door marinecommandant Hendrik Huygens (1810-1867) omstreeks 1850. De tekening, die op een passe-partout geplakt is, is een gewassen potloodtekening. De passe-partout is voorzien van de met pen beschreven titel "Opvaren der rivier Suriname" bij Paramaribo. Het is niet bekend of passe-partout en titel origineel zijn, maar het handschrift is negentiende-eeuws (1). De tekening is onderdeel van een set van 26 aangekochte tekeningen van de hand van Hendrik Huygens, die hoogstwaarschijnlijk allen Suriname verbeelden. <BR> <BR> Voorstelling<BR> Het is een liggende voorstelling. We kijken naar water, aan weerszijden omgeven met planten, bomen en bebouwing. Het is (volgens de titel) de rivier de Suriname, met zicht op de bebouwde oever van de stad Paramaribo. We zien het golvende water van de rivier, waar een schip op vaart. Aan de blazende pijp tussen de twee masten te zien, beweegt het zich voort door middel van stoom. Hierin zien wij Huygens’ interesse voor en achtergrond in de stoomwerktuigkunde. In de verte zien wij meer vaartuigen: vlakbij de oever vaart een groot schip, ook zien wij een pondo (een platbodemschuit, gebruikt voor het lokaal vervoeren van vracht). Het gezichtspunt lijkt vanaf het land te zijn, maar de onvaste bodem op de voorgrond van de voorstelling doet vermoeden dat de tekenaar/toeschouwer zich wellicht in een bootje op het water bevindt. De boom op de voorgrond van de tekening is gedetailleerd weergegeven. <BR> <BR> Geografie: Paramaribo & Fort Zeelandia<BR> Omstreeks 1850 was Paramaribo de enige stad in de kolonie Suriname. Het lag aan de linkeroever van de rivier de Suriname, in deze periode een belangrijke transportweg voor de aan- en doorvoer van koloniale producten als suiker, koffie en cacao. Buitenlandse schepen legden aan de waterkant van Paramaribo aan om goederen te laden of te lossen, iets dat wij bijvoorbeeld in een andere tekening van Huygens terug zien komen (inv.nr. 6464-2). Pondo’s (Surinaams voor ‘schuit’) zoals op de tekening, brachten de vracht vervolgens heen en terug naar de plantages, die aan de rivier gebouwd waren. Op de kop van het land zien wij een groep gebouwen, welke vanwege haar ommuring te herkennen is als Fort Zeelandia. Dit fort werd in de eerste helft van de zeventiende eeuw door kolonisten uit de Republiek aangelegd ter bescherming van hun handelsvestiging. Na een overwinning op de Engelsen kreeg het in 1667 van de Zeeuwen de naam Fort Zeelandia. Omstreeks 1850 had het fort de functie van kazerne (2). Het stoomschip op de tekening van Huygens is misschien op weg naar Paramaribo’s Waterkant. De vlaggen aan de masten lijken in hun horizontale opzet Nederlands te zijn, wat zou wijzen op de aanwezigheid van Nederland in Suriname. In 1850 was Suriname nog steeds een kolonie van Nederland. <BR> <BR> Kopie<BR> Hendrik Huygens heeft meer geproduceerd dan alleen deze 26 tekeningen. Er zijn nog een zeventigtal werken van zijn hand bekend, die waarschijnlijk eveneens Suriname verbeelden. Een deel daarvan is beschreven door de hiervoor genoemde historicus Rudolf van Lier, in een publicatie van de Amsterdamse antiquair Emmering. (3) Hieruit blijkt dat er van sommige tekeningen meerdere versies bestaan; zo ook van deze tekening. We weten dat er in dit geval nog een aquarel met potlood bestaat, die in opzet en stijl vrijwel identiek is. Minieme verschillen zitten in de behandeling van het water, een duidelijkere weergave van de bebouwing op de oever en de toevoeging van waterplanten. Dat wij op de aquarel beeldelementen toegevoegd zien, doet vermoeden dat deze potloodtekening wellicht een eerste schets moet zijn geweest. <BR> Er is een werk van Huygens (die overigens niet tot deze collectie behoort) gereproduceerd in lithografie door steendrukkerij C.W. Mieling; in het tijdschrift Le Moniteur des Indes-Orientales et Occidentales (1848/1849). Voor zover bekend is het de enige aquarel van Huygens die gepubliceerd is. <BR> <BR> Noten<BR> (1) Dit stellen kunsthandelaren Guus Roell en Deon Viljoen in hun veilingcatalogus Uit Verre Streken (2012), waarin een set van 28 tekeningen van de hand van Huygens onder veilingnummer 2 werd aangeboden.<BR> (2) R. van Lier, Suriname omstreeks 1850. 22 tekeningen en aquarellen door Hendrik Huygens (1810-1867) (Amsterdam 1978), tekening nummer 3<BR> (3) R. van Lier, Suriname omstreeks 1850. 22 tekeningen en aquarellen door Hendrik Huygens (1810-1867) (Amsterdam 1978).<BR> <BR> <BR> Vervaardiging<BR> Tekening van potlood en gewassen pen. Lijnen getekend en verdund met water zodat er "vlekken" ontstaan.