Van de grote bestuurlijke eenheden was (Nederlands-) Nieuw-Guinea (later Irian genoemd en nu Papua) het minst dicht bevolkt. In 1920 was de bevolkingsdichtheid van de hele Archipel 25 mensen per km², van de Buitengewesten (alles buiten Java) was dat 8 en van Nieuw-Guinea 1. Er was dan ook zeer veel 'natuur'; zoveel zelfs dat men nog tot ver in de 20e eeuw nieuwe bewoners 'ontdekte', zoals die van de Baliem Vallei in 1938 (vanuit de lucht). Het was een van de laatste gebieden waar men nog in de 20e eeuw ontdekkingsreizen kon houden. Tot ca. 1900 hadden het koloniaal bestuur en het Westers bedrijfsleven niet veel belangstelling voor het gebied. Contacten met Europeanen bleven doorgaans beperkt tot de kustbewoners. (P. Boomgaard, 2001)