Deze sleutelhanger met de tekst “I love Makkah & Madinah’ op het karton waaraan deze is bevestigd bestaat uit drie delen: het bevestigingsdeel dat met een lipje geopend kan worden, een cirkelvormig middenstuk met een geëmailleerd ovalen hangertje eraan waarop I love (hartje) K.S.A (the Kingdom of Saudi Arabia) staat. Aan dit middenstuk is een grote hanger vastgemaakt in de vorm van een maansikkel waarin rechts de Ka’ba met zijn zwarte bedekking met gouden schriftbanden (hier gestileerd weergegeven) is weergegeven. De zes touwen die van de bovenzijde afhangen en die witte draperieën ophouden wekken de suggestie dat het Ka’ba kleed gedeeltelijk omhoog is getrokken, maar dan zouden de grote blokken steen waaruit de Ka’ba is opgebouwd aan de onderzijde zichtbaar zijn wat niet het geval is. Links op de voorgrond is de groene koepel van de Grote Moskee van Medina met daarachter een bruine minaret afgebeeld. Een bezoek aan de moskee in Medina is geen verplicht onderdeel van de hadj, maar veel pelgrims kiezen er vanuit praktische overwegingen voor na afloop van de bedevaart in Mekka ook een bezoek te brengen aan Medina. De markante groene koepel (groen is de kleur van de islam) staat symbool voor deze moskee. De groene kleur werd voor het eerst aangebracht tijdens uitgebreide restoratiewerkzaamheden in de jaren dertig van de negentiende eeuw. Deze werden uitgevoerd op gezag van de Osmaanse sultans Mahmud II en Abdülmecid I, beide in hun hoedanigheid als bewaarders van de Twee Heilige Moskeeën van Mekka en Medina. (Mols & Vrolijk 2016, pp. 50-51).<BR> Op dit aandenken aan de bedevaart worden Mekka en Medina als heilige steden van de islam gecombineerd. Het is interessant dat op de achterzijde van de hanger is gegraveerd : I (icoon hartje) Madinah & Makkah, waarbij de volgorde van de steden ten aanzien van de opdruk op het bijbehorende karton is omgedraaid. <BR> De sleutelhanger is geproduceerd in China en de producent is 4B Four Brothers (www.kwtsa.com).<BR> <BR> Het aanschaffen van souvenirs als onderdeel van pelgrimage en Mekka als belangrijk handelscentrum gaan beide ver terug in de geschiedenis. Ook al voor de komst van de islam vonden er in en rondom Mekka festivals en bedevaarten plaats waar ook goederen werden verhandeld. Na de komst van de islam werden de bedevaarten gecontinueerd, en was handel tijdens de hadj en de omrah, de kleine bedevaart, toegestaan. Men mocht zijn koopwaar verkopen na het ritueel op de Berg Arafat op dag twee van de pelgrimsrites. Dan kochten pelgrims praktische spullen in voor de terugreis en (luxe)producten als aandenken aan de bedevaart en als geschenk voor familie en vrienden. (Khan 2013, p. 230) Pelgrims brachten ook producten uit het thuisland mee naar Mekka om daar voor een goede prijs te verkopen en zo hun terugtocht te financieren. Al vroeg in de islamitische geschiedenis had het jaarlijkse aanbod op de bedevaartmarkten dus al een internationaal karakter. Dit werd versterkt doordat (al dan niet tijdelijk gevestigde) handelaren in Mekka en havenstad Djedda stoffen en andere producten importeerden speciaal voor die bedevaartmarkten. De diversiteit in het aanbod en de internationale oriëntatie was daarnaast mede te danken aan de aanwezigheid van buitenlandse kunstenaars en ambachtslieden in Mekka die handgemaakte souvenirs (zoals schilderingen van de Ka’ba door Indiase schilders) maakten, zeker in de negentiende eeuw maar naar grote waarschijnlijkheid al veel vroeger. (Porter 2015, pp. 105-107) Voor pelgrims geldt vaak dat de productieplaats van ondergeschikt belang is: het feit dat de aanschaf in Mekka of Medina plaatsvond en het product dus met de heilige steden in contact is geweest is doorslaggevend. (Mols 2013, p. 76) Hoewel het aanbod in de eerste twee decennia van de 21ste eeuw is uitgebreid met bijvoorbeeld uiteenlopende elektronische apparaten, digitale gadgets en spelletjes, hebben sommige souvenirs zoals bidkleden, bidsnoeren, gouden sieraden en Zemzemwater flesjes niets aan populariteit ingeboet, al is hun verschijningsvorm wel aan verandering onderhevig doordat ook modern design zijn intrede doet in het assortiment van pelgrimsartikelen. Gebleven is het internationale aanbod van aandenkens, met de kanttekening dat de lokaal geproduceerde souvenirs ook vaak door buitenlandse vaklui worden geproduceerd. <BR>