Deze houten staf voor Bektashi-soefi’s werd een “tariq dini” genoemd. De gedraaide stang eindigt in een driedelige ring met daarop een ronde afsluiting in de vorm van een Bektashi-hoofddeksel (hüseyni taç). Het hout is afgewerkt met een laklaag. In de museumcollectie bevindt zich nog een andere staf die door Bektashi-soefi’s werd gebruikt (inv. nr. 7031-39). De Bektashi-orde is in de 13e eeuw in Anatolië ontstaan en behoort tot de alevitische tak van de sjiietische islam. De oprichter van de orde is de 13e-eeuwse mysticus imam Haci Bektash. De Bektashi's behoren tot het twaalver-sji'isme, d.w.z. dat zij vanaf Ali (d. 661) twaalf imams als geestelijk leider erkennen. De twaalfde imam is op mysterieuze wijze verdwenen in 878 na Chr. en zal als verlosser (mahdi) terugkeren om een rechtvaardig rijk te stichten. Het zwaartepunt van de Bektashi-orde ligt tegenwoordig in Albanië en bepaalde streken van Anatolië.<BR> <BR> De versieringen op de staf verwijzen naar de Bektashi geloofsleer. Het afgebeelde hoofddeksel (hüseyni taç) bestaat uit twaalf delen, die de twaalf sjiietische leiders (imams) symboliseren. De driedelige ring onder het hoofddeksel is waarschijnlijk een symbool voor “de drie” (üçler in het Turks), te weten God, Mohammed en Ali, die vereerd worden door de Bektashi’s als een drie-eenheid, de manifestatie van één en dezelfde waarheid (De Jong 1989: 9).<BR> <BR> De naam van de staf is afgeleid van de Turkse term “tariq-i dini”, wat “de weg van de religie” betekent. De staf werd gebruikt aan het begin van de alevitische bijeenkomst cem, voor een ritueel dat “bash okutmak” genoemd werd (letterlijk: het hoofd lezen). Tijdens dit ritueel streek de baba of dede, een oudere man met religieuze autoriteit, driemaal over de rug van zijn discipel (mürit). Daarmee werd de discipel vergiffenis verleend. Het gebruik van de staf beperkte zich tot de alevieten in de Balkan. Het werd bijvoorbeeld gebruikt door dedes in alevitische gemeenschappen (niet te verwarren met Bektashi-dedes) in Bulgarije. Deze staf werd in Istanbul vervaardigd door de Bektashi derwisj Turgut Resadi Baba, die de term “tariq dini” kende en een aantal staffen voor dedes in Oost-Thracië heeft gemaakt. In zijn eigen Bektashi-gebedshuis werd de “tariq dini” niet gebruikt. <BR> <BR> Het algemeen gebruikte woord voor staf in het Ottomaans en modern Turks is de Arabische term asa (Algar 1992: 323). Een profetische legende verbond de oorsprong van de staf met Adam. Toen hij het paradijs verliet, gebruikte Adam vijgenbladeren als bedekking en een wijnrank als riem. De engel Gabriel bood hem toen een tak van de boom van het paradijs, die hij als staf gebruikte gedurende zijn leven op aarde. Toen de profeet Mozes op aarde kwam kreeg hij deze staf van Adam met de goedkeuring van God. Het was deze staf waarmee hij succesvol de farao versloeg (Atasoy 2016: 369). In navolging van deze traditie gebruikte ook de profeet Mohammed een staf. Voor de Bektashi’s, die terugverwezen naar deze verhalen en een traditie in stand hielden waarbij de baba’s een staf gebruikten, werden in de staf wereldlijke en bijzondere goddelijke krachten gecombineerd.<BR> <BR> Yasemin Bagci 2016 (vert. P. Tamimi Arab).