Op deze steendruk is Ali bin Musa al-Reza of imam Reza (gest. 818 A.D.), de achtste van de twaalf sjiietische imams, zittend op een kleed afgebeeld. Achter hem staat een van zijn metgezellen, die met hem mee reisde van Medina naar Khorasan. Onderweg komen ze een jager en een ree tegen, die rechts zijn afgebeeld. Bovenaan in het midden is de prent getiteld “afbeelding van Zijne Excellentie Reza en de jager.” Deze prent werd gedrukt en verkocht in Mashhad, de heilige stad in het noordoosten van Iran waar het mausoleum van imam Reza staat. Linksonder is de prent nederig gesigneerd door de kunstenaar, “de slaaf Mohammad [Saneʿi].” Kort voor verkoop is de prent ingekleurd om de afbeelding aantrekkelijker te maken.<BR> <BR> Het populaire, miraculeuze verhaal over imam Reza en de jager toont zijn barmhartigheid en herinnert aan de profeet Mohammed, over wie een vrijwel identiek verhaal bestaat. Een ree op de vlucht voor een jager sprak op wonderbaarlijke wijze tot imam Reza waarop deze de jager vroeg zijn jacht te staken. De jager echter geloofde de imam niet en drong aan op zijn recht de ree te vangen. Imam Reza stelde toen voor het dier vrij te laten om nog eenmaal haar jong te zien en beloofde dat ze daarna vrijwillig zou terugkeren. De jager stond dit pas toe toen de imam beloofde zijn slaaf te worden als de ree niet terugkeerde. Het dier keerde echter terug met haar jong, te zien op deze afbeelding, waarop de stomgeslagen jager het bevrijdde en berouw toonde. Dit moment is op deze prent afgebeeld, te herkennen aan het verontschuldigende gebaar van de jager.<BR> <BR> In de omlijsting staan voorts Perzische teksten in nastaliq-schrift, waaronder verzen uit een gedicht dat ten onrechte is toegeschreven aan de soefidichter Hafez. Rechtsboven noemen de verzen het “graf van de achtste imam en de sultan van het geloof, Reza,” en wordt geadviseerd het graf vanuit het hart te zoenen en naar het mausoleum in Mashhad te gaan (قبر امـام هـشتم و سلطان دیـن رضـا / از جان ببوس و بر در آن بــارگاه باش). Rechts wordt imam Reza vergeleken met een bloem en tegen de gelovige gezegd dat het plukken van deze bloem te hoog gegrepen is voor een lage dienaar. En omdat de gelovige zelf geen verheven bloem kan zijn wordt aangeraden deze tenminste te ondersteunen als plant: “Omdat jij geen bloem kunt zijn, wees dan tenminste een plant” (دستت نمی رسد که بچینی گلی ز باغ / باری به گلبن ایشان گیاه باش). Rechtsonder en links gaat de tekst verder, “Ik leef vandaag dankzij jouw heerschappij, O Ali [dwz. imam Reza; zijn voornaam is Ali] / Wees morgen een getuige van de pure zielen van de imams” (امروز زنده ام بولای تو یا علی / فردا بروح پاک امامان گواه باش). De tekst sluit af met vertrouwen in de bemiddeling voor de gelovigen door imam Reza tijdens het Laatste Oordeel. “Zeg: wees vervuld van zonden, dit armzalige lijf van mij.” Met andere woorden, imam Reza’s barmhartigheid zal God overtuigen alle zondes te vergeven (چون احمدم شفیع بود روز رستخیز گو این تن بلاکش من پر گناه باش).<BR> <BR> Onderaan in de omlijsting wordt vermeld dat de prent is gedrukt in de werkplaats van Akhavan Ketabchi en werd verkocht in de stad Mashhad bij de ingang van de Goharshad Moskee bij Agha Sheykh Gholam Reza Ketabi. Naast het feit dat zulke afbeeldingen door pelgrims konden worden gekocht als souvenir om op bijvoorbeeld thuis of in een winkel op te hangen, kan de sociale functie ook vanuit de lithografische techniek begrepen worden. De lithografie was namelijk een belangrijk medium voor de productie van religieuze voorstellingen op papier. Deze kunstvorm werd ongeveer een eeuw lang toegepast in Iran, vanaf de introductie van de techniek in 1833 tot de jaren vijftig van de twintigste eeuw, toen de laatste lithografiewerkplaats zijn deuren sloot (Marzolph 2001, 2009, 2011, 2012). De techniek raakte populair vanwege de relatief lage productiekosten, zodat de productie en verkoop van boeken en prenten op grote schaal mogelijk werd. Aan de andere kant was lithografie populair vanwege culturele en artistieke redenen. In tegenstelling tot moderne mechanische typografie konden dankzij de lithografie complexe vormen en iconografie behouden en gepopulariseerd worden. Geïllustreerde boeken gedrukt met de lithografietechniek in Iran bouwden zo voort op een verfijnde en eeuwenoude kalligrafische traditie. In de Qajar periode raakten op deze manier sjiitische thema’s, die eerder alleen beschikbaar waren voor de elite, visueel populair (cf. Ekhtiar 2015: 146 en Flaskerud 2010: 28-29). Dit ging door in de twintigste eeuw. De lithografie nam zo een interessante plaats in tussen de hoge kunstvormen zoals Perzische miniatuurkunst en populaire vormen, met name achterglasschilderingen en koffiehuisschilderingen. Naast het drukken van klassieke literatuur en romantische en populaire verhalen werd de lithografie gebruikt om religieuze boeken te maken. Ook werden enkelzijdige prenten gedrukt zoals deze, waarvan sommige op de bazaar of in en nabij sjiitische gebedshuizen werden verkocht. Van deze enkelzijdige prenten zijn slechts enkele uit de negentiende eeuw bewaard gebleven, vanwege het dagelijkse gebruik en het kwetsbare materiaal. De enkelzijdige prenten van Mohammad Saneʿi (7031-32a t/m 32u) uit de twintigste eeuw volgen deze eerdere voorbeelden van sjiitische iconografie.<BR> <BR> Pooyan Tamimi Arab, 2016.