Drinkkom, versierd met Arabische inscripties

Kom van vertind koper, in Mamlukse stijl. De decoratie op de buik van de kom volgt de indeling van het decor in laat middeleeuws metaalwerk uit Syrië en Egypte (zie bijvoorbeeld Behrens-Abouseif 2009; Atil 1981: 96, 105-107; Wiet 1984: pl. XLV). De twee buitenste banden hebben een versiering van vlechtwerk. Daarbinnen een versiering van herhalende y-patronen in zes cirkels, afgewisseld met zes cartouches gevuld met compact verstrengelde gestileerde bladmotieven, knoopmotieven en inscripties. Deze motieven zijn kenmerkend voor de decoratie op laat vijftiende- en vroeg zestiende-eeuws Syrisch en Egyptisch metaalwerk. <BR> <BR> Twee van de cartouches zijn gedecoreerd met Arabische inscripties die afkomstig zijn uit een langer gedicht dat de schoonheid van de kom prijst (Behrens-Abouseif 2010: 178-179). Het fragment op deze kom bevat de laatste twee regels van dit gedicht met een wens aan de eigenaar of eigenares, wiens gezicht wordt vergeleken met de maan en lichaam met een slanke jonge twijg: <BR> "[Jij bent als] de schitterende oogverblindende maan die verschijnt, als een frisse sappige twijg die opkomt” <BR> يا طلعة القمر المنير الباهر [gevolgd door twee woorden]<BR> يا قامة الغصن الرطيب الناضر<BR> De inscripties op laat Mamluks metaalwerk zijn doorgaans lastig te lezen omdat ze vaak geschreven zijn in spreektaal en spel- en taalfouten bevatten. Soms zijn ze geschreven door dichters, maar waarschijnlijk dichtten de metaalbewerkers ook zelf (Behrens-Abouseif 2010: 173).<BR> <BR> Onder metaalbewerkers was het gebruik van dichtregels met name in de latere Mamlukse periode populair. Mogelijk duidt dit op een verandering in de opdrachtgevers: van de Mamlukse elite die de voorkeur gaven aan metaalwerk waarop hun titels, namen en blazoenen waren gekalligrafeerd naar een meer anonieme clientèle buiten de Mamlukse hiërarchie, bestaand uit de middenklasse, mystici en wellicht ook buitenlandse kopers.<BR> <BR> Dergelijke kommen waren in een luxe uitvoering met ingelegd zilver en goud populair bij de Egyptische of Syrische Mamlukse elite. De Mamlukken heersten tussen 1250 en 1517 over het toenmalige Egypte en Syrië. De dynastie werd gevormd door slaven die als jongens gekocht of ontvoerd waren in de gebieden van de Kaukasus en de Balkan en naar Cairo gehaald. Daar werden ze bekeerd tot de islam en kregen ze zowel een militaire training als onderwijs in de islam en de Arabische taal en cultuur. Zij bleven verbonden aan de patroon die hen had aangekocht en binnen zijn huishouding klommen zij op in de hiërarchie. Hun diensten konden beloond worden met macht en uiteindelijk met vrijheid. Op die manier konden zij opklimmen tot de hoogste rangen van de macht. Een van hen werd uiteindelijk de sultan. De metalen objecten die Mamlukse elite aankocht hadden vaak ingelegde zilveren inscripties: deze bestonden zowel uit zegewensen als uit de titels en namen van de opdrachtgevers, gecombineerd met florale en geometrische motieven, en blazoenen. Dit exemplaar toont eenvoudig en goedkoper door de afwezigheid van zilver en een beperkt gedecoreerd oppervlak. Daardoor was het mogelijk een goed alternatief voor een minder welgestelde eigenaar. Echter, door een tekort aan zilver in vijftiende- en zestiende-eeuws Egypte waren gegraveerde kommen in die periode ook gangbaar bij de Mamlukse elite. <BR> <BR> Dergelijke kommen werden gebruikt als drinkkom, ook buiten Egypte en Syrië. In veertiende- en vijftiende-eeuws Iran bijvoorbeeld werden ze gebruikt voor wijn (Melikian-Chirvani 1982: 220-228). Mogelijk was dit ook het geval in Mamluks Egypte en Syrië, aangezien in sommige Mamlukse poëtische genres de drinkkom (Arabisch: tasa) werd geprezen en geassocieerd met het drinken van wijn (Behrens-Abouseif 2005: 155). Daarnaast werden metalen kommen ook gebruikt voor andere vloeistoffen zoals water. In 1517 zag de in Andalusië geboren geograaf Leo Africanus (ca. 1494-1554) dat winkeliers in Cairo versierde metalen kommen met water verkochten dat gearomatiseerd was met bloemenessence (Behrens-Abouseif 2005: 156).<BR> <BR> Vervaardiging<BR> Deze kom van gehamerd koper is bedekt met een tinnen laag. Tin werd aangebracht zodat vaatwerk kon worden gebruikt voor het opdienen van voedsel of vloeistoffen; zonder deze laag konden organische zuren inwerken op het koper waardoor voor de gebruiker schadelijke metaaloxiden konden vrijkomen. De versiering op de buik van de kom is gegraveerd.

Drinkkom, versierd met Arabische inscripties

Kom van vertind koper, in Mamlukse stijl. De decoratie op de buik van de kom volgt de indeling van het decor in laat middeleeuws metaalwerk uit Syrië en Egypte (zie bijvoorbeeld Behrens-Abouseif 2009; Atil 1981: 96, 105-107; Wiet 1984: pl. XLV). De twee buitenste banden hebben een versiering van vlechtwerk. Daarbinnen een versiering van herhalende y-patronen in zes cirkels, afgewisseld met zes cartouches gevuld met compact verstrengelde gestileerde bladmotieven, knoopmotieven en inscripties. Deze motieven zijn kenmerkend voor de decoratie op laat vijftiende- en vroeg zestiende-eeuws Syrisch en Egyptisch metaalwerk. <BR> <BR> Twee van de cartouches zijn gedecoreerd met Arabische inscripties die afkomstig zijn uit een langer gedicht dat de schoonheid van de kom prijst (Behrens-Abouseif 2010: 178-179). Het fragment op deze kom bevat de laatste twee regels van dit gedicht met een wens aan de eigenaar of eigenares, wiens gezicht wordt vergeleken met de maan en lichaam met een slanke jonge twijg: <BR> "[Jij bent als] de schitterende oogverblindende maan die verschijnt, als een frisse sappige twijg die opkomt” <BR> يا طلعة القمر المنير الباهر [gevolgd door twee woorden]<BR> يا قامة الغصن الرطيب الناضر<BR> De inscripties op laat Mamluks metaalwerk zijn doorgaans lastig te lezen omdat ze vaak geschreven zijn in spreektaal en spel- en taalfouten bevatten. Soms zijn ze geschreven door dichters, maar waarschijnlijk dichtten de metaalbewerkers ook zelf (Behrens-Abouseif 2010: 173).<BR> <BR> Onder metaalbewerkers was het gebruik van dichtregels met name in de latere Mamlukse periode populair. Mogelijk duidt dit op een verandering in de opdrachtgevers: van de Mamlukse elite die de voorkeur gaven aan metaalwerk waarop hun titels, namen en blazoenen waren gekalligrafeerd naar een meer anonieme clientèle buiten de Mamlukse hiërarchie, bestaand uit de middenklasse, mystici en wellicht ook buitenlandse kopers.<BR> <BR> Dergelijke kommen waren in een luxe uitvoering met ingelegd zilver en goud populair bij de Egyptische of Syrische Mamlukse elite. De Mamlukken heersten tussen 1250 en 1517 over het toenmalige Egypte en Syrië. De dynastie werd gevormd door slaven die als jongens gekocht of ontvoerd waren in de gebieden van de Kaukasus en de Balkan en naar Cairo gehaald. Daar werden ze bekeerd tot de islam en kregen ze zowel een militaire training als onderwijs in de islam en de Arabische taal en cultuur. Zij bleven verbonden aan de patroon die hen had aangekocht en binnen zijn huishouding klommen zij op in de hiërarchie. Hun diensten konden beloond worden met macht en uiteindelijk met vrijheid. Op die manier konden zij opklimmen tot de hoogste rangen van de macht. Een van hen werd uiteindelijk de sultan. De metalen objecten die Mamlukse elite aankocht hadden vaak ingelegde zilveren inscripties: deze bestonden zowel uit zegewensen als uit de titels en namen van de opdrachtgevers, gecombineerd met florale en geometrische motieven, en blazoenen. Dit exemplaar toont eenvoudig en goedkoper door de afwezigheid van zilver en een beperkt gedecoreerd oppervlak. Daardoor was het mogelijk een goed alternatief voor een minder welgestelde eigenaar. Echter, door een tekort aan zilver in vijftiende- en zestiende-eeuws Egypte waren gegraveerde kommen in die periode ook gangbaar bij de Mamlukse elite. <BR> <BR> Dergelijke kommen werden gebruikt als drinkkom, ook buiten Egypte en Syrië. In veertiende- en vijftiende-eeuws Iran bijvoorbeeld werden ze gebruikt voor wijn (Melikian-Chirvani 1982: 220-228). Mogelijk was dit ook het geval in Mamluks Egypte en Syrië, aangezien in sommige Mamlukse poëtische genres de drinkkom (Arabisch: tasa) werd geprezen en geassocieerd met het drinken van wijn (Behrens-Abouseif 2005: 155). Daarnaast werden metalen kommen ook gebruikt voor andere vloeistoffen zoals water. In 1517 zag de in Andalusië geboren geograaf Leo Africanus (ca. 1494-1554) dat winkeliers in Cairo versierde metalen kommen met water verkochten dat gearomatiseerd was met bloemenessence (Behrens-Abouseif 2005: 156).<BR> <BR> Vervaardiging<BR> Deze kom van gehamerd koper is bedekt met een tinnen laag. Tin werd aangebracht zodat vaatwerk kon worden gebruikt voor het opdienen van voedsel of vloeistoffen; zonder deze laag konden organische zuren inwerken op het koper waardoor voor de gebruiker schadelijke metaaloxiden konden vrijkomen. De versiering op de buik van de kom is gegraveerd.