Het handgeschreven manuscript van de dagboeken van Anne Frank op basis waarvan Otto Frank de eerste editie van Het Achterhuis (1947) samenstelde, bestaat uit een roodgeruit boekje, twee gekartonneerde schriften en ruim 200 vellen doorslagpapier. Otto nam daarnaast ook vier korte verhaaltjes van Anne op in zijn editie.^[1]

Het is gebruikelijk deze handschriften achtereenvolgens dagboek A1, A2, A3 (A-versie) en de losse vellen (B-versie) te noemen. ^[2] Dagboek A1, A2 en A3 bevatten de oorspronkelijke dagboekaantekeningen van Anne Frank. Op de losse vellen (B-versie) heeft Anne Frank haar oorspronkelijke dagboekaantekeningen herschreven met het oog op een mogelijke publicatie na de oorlog.^[3] Samen met het Verhaaltjesboek, het Mooie Zinnenboek en een fotoalbum (het zogenaamde Blanco Monster Electro Huishoudboek) vormen deze handschriften ^[4] de nalatenschap van Otto Frank aan de staat der Nederlanden. ^[5]

Dagboek A1
Anne Frank kreeg dit roodgeruite dagboek voor haar dertiende verjaardag. Het loopt van 12 juni 1942 t/m 5 december 1942. Achterin staan nog drie notities in rode inkt, die gedateerd zijn op 2 mei 1943. Anne was er bij toen het dagboek gekocht werd, waar is niet duidelijk. 'Ik zal maar beginnen vanaf het ogenblik dat ik je gekregen heb, dus dat ik je heb zien liggen op mijn verjaardagstafel, (want het kopen, waar ik ook bij ben geweest, telt niet mee.)' ^[6] Al op 20 oktober 1942 gaf Anne aan dat haar dagboek vol raakte. Ze plakte er witte velletjes in om het nog 'wat te strekken' en ze mocht Bep vragen om bij Perry langs te gaan en te kijken of daar nog dagboeken in voorraad waren.​​​​​​​^[7]

Ontbrekende dagboeknotities
Er zijn geen dagboekaantekeningen uit de periode 5 december 1942 tot 22 december 1943 overgeleverd. Tussen dagboek A1 en A2 ontbreekt dus ruim een jaar. Wel heeft Anne deze periode opgenomen bij het herschrijven van haar dagboek op de losse vellen (B-versie). Daar uit kan geconcludeerd worden dat de ontbrekende notities wel bestaan hebben. Ook zijn er passages in Anne's verhaaltjes die verwijzen naar het bestaan van de ontbrekende dagboekaantekeningen.​​​​​​​^[8]

Dagboek A2
In een gekartonneerd (zwart) schoolschrift staan de dagboekaantekeningen van 22 december 1943 tot 17 april 1944. De eerste dagboekbrief begint als volgt: 'Lieve Kitty, Vader heeft toch weer een nieuw dagboek voor me opgespoord en dat het een respectabele dikte heeft, daar kan, je je ten zijnen tijde zelf van overtuigen.'​​​​​​​^[9]

Dagboek A3
Dagboek A3 sluit aan op dagboek A2: een gekartonneerd (groengemarmerd) schoolschrift dat de periode 17 april tot 1 augustus 1944 (de laatste dagboeknotitie) beslaat. Op dinsdag 18 april 1944 schrijft Anne hierover: 'Lieve Kitty, weer is er een schat geweest die een scheikundeschrift voor mij uit elkaar gehaald heeft om me een nieuw dagboek te bezorgen, dit keer is het Margot.'​​​​​​​^[10]

Dagboek B of de ‘Losse vellen’
In dagboek A3 schrijft Anne Frank op woensdag 29 maart 1944: 'Lieve Kitty, Gisterenavond sprak minister Bolkesteyn aan de Oranjezender erover dat er na de oorlog een inzameling van dagboeken en brieven van deze oorlog zou worden gehouden. Natuurlijk stormden ze allemaal direct op mijn dagboek af. Stel je eens voor hoe interessant het zou zijn, als ik een roman van het Achterhuis uit zou geven, aan de titel alleen zouden de mensen denken dat het een detective-roman was.' ^[11]

Twee maanden na die oproep van de minister van Onderwijs, Bolkestein, op radio Oranje, op 28 maart 1944, begon Anne daadwerkelijk met het herschrijven van haar originele dagboek. Op zaterdag 20 mei 1944 noteert ze: 'Eindelijk na heel veel overpeinzingen ben ik dan met m’n Achterhuis begonnen, in m’n hoofd is het al zover af als het kan, maar in werkelijkheid zal het wel heel wat minder gauw gaan, als het wel ooit afkomt.' ^[12] Anne deed dit op losse, lichtgele, lichtblauwe, roze en witte doorslagvellen, die de losse vellen genoemd worden.^[13] Terwijl Anne haar dagboeken herschreef, schreef ze ook nog door in haar lopende dagboek (dagboek A). De ‘losse vellen’ beslaan de periode van 20 juni 1942 t/m 29 maart 1944. Anne heeft in ongeveer twee maanden een groot deel Dagboek A verwerkt tot Dagboek B.  

Eerste uitgave van het Achterhuis
Otto Frank heeft voor de eerste editie van Het Achterhuis in 1947, door het ontbreken van bijna geheel 1943 in het originele manuscript, zowel Annes A-versie als Annes B-versie gebruikt.^[14] Ook nam hij vier verhaaltjes op: Het beste tafeltje, De plicht v.d. dag in de gemeenschap: Aardappelschillen!, ‘e vrijheid in het Achterhuis’ en Wenn die Uhr halb neune schlägt…

Footnotes

1. ^{^} De originele handgeschreven manuscripten bevinden zich in de Anne Frank Collectie (AFC) bij de Anne Frank Stichting (AFS).
2. ^{^} De benamingen dagboek 1, 2, 3 en losse vellen komen uit de wetenschappelijke editie: Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) (samenst.), De dagboeken van Anne Frank, 5e, verb. en uitgebr. druk, Amsterdam: Bert Bakker, 2001, p. 69-71.
3. ^{^} NIOD, De dagboeken van Anne Frank, p. 215. 
4. ^{^} AFS, AFC, reg. code A_AFrank_I_035: Mooie Zinnenboek; AFS, AFC, reg. code A_AFrank_I_034: Verhaaltjesboek; AFS, AFC, reg. code A_AFrank_III_055: Blanco Monster Electro Huishoudboek.
5. ^{^} Nog een ander geschrift dat Anne heeft nagelaten is het Egypteboek (AFS, AFC, reg. code A_AFrank_III_029). Dit boek wordt hierboven niet genoemd omdat het niet tijdens de onderduikperiode is geschreven, maar waarschijnlijk in de eerste klas van de middelbare school. Zie ook AFS, Getuigenarchief: Musikant, Klara.
6. ^{^} Anne Frank, Dagboek A, 14 juni 1942, in: Verzameld werk, Amsterdam: Prometheus, 2013.
7. ^{^} Anne Ffrank Dagboek A, 20 oktober 1942, in: Verzameld werk. Zie verder ook op 26 oktober 1942: 'Papa heeft mijnh Kleiman naar een dagboek gevraagd en Bep naar een po'.
8. ^{^} In het verhaaltje Pension- of huurgasten verwijst Anne naar het verlies van haar vulpen in een eerdere dagboeknotitie als ze schrijft: Stom genoeg ben ik hier opgehouden, zoals bekend heb ik intussen m‘n vulpen in de kachel gegooid en moet dus met een ander verder schrijven: Anne Frank, Verhaaltjes en gebeurtenissen uit het Achterhuis, "De tandarts", 8 december 1942, in: Verzameld werk. In de B-versie komt dit terug in 'Ode aan mijn vulpen. In Memoriam'. Anne Frank, Dagboek B, 11 november 1943, in: Verzameld werk. In de marge van het verhaaltje "De tandarts" schrijft Anne In Dec. schreef ik: decificeermiddel!: Anne Frank, "De tandarts", 8 december 1942, in: Anne Frank, Verhaalthjes, en gebeurtenissen uit het Achterhuis, Amsterdam: Bert Bakker, 2001, p. 17. Bij de bechrijving van de tandartsbehandeling van Auguste van Pels in de B-versie maakt ze deze spelfout niet en schrijft ze desinfecteermiddel. Anne Frank, Dagboek B, 10 december 1942, in: Verzameld werk.
9. ^{^} Anne Frank, Dagboek A, 22 december 1943, in: Verzameld werk.
10. ^{^} Anne Frank, Dagboek A, 18 april 1944, in: Verzameld werk.
11. ^{^} De volgende telling is gedaan aan de hand van de facsimile’s van de dagboeken, AFS, AFC, reg. code A_Dagboeken_I_001 t/m 004: Losse vellen. Totaal 215 zgn. ‘losse vellen’ waarvan 19 op bij benadering A4 formaat: 17 roze en 2 grauwe en 196 op bij benadering A5 formaat: 117 lichtgele/grauwe (waarvan 1x ½ A5), 43 blauwe (waarvan 1x1/2 A5) en 36 roze. Fysiek bestaat het manuscript van het dagboek uit 196 losse vellen: lichtgeel, blauw, roze en grauw gekleurd doorslagpapier, (bijna) A4 en A5 formaat (2x is een A5 formaat gehalveerd). Sommige vellen zijn beschadigd; ze zijn gescheurd of er zijn stukjes uitgeknipt). De verhaaltjes bestaan fysiek uit 17 losse vellen, waarvan 4 (roze) op A4 formaat en 13 (8 roze, 3 blauwe, 2 grauwe) op A5 formaat. 2 A4 (grauwe) vellen zijn Frans huiswerk. Anne heeft de A4 vellen in het manuscript van het dagboek (B versie) één keer dubbel gevouwen zodat er steeds vier zijdes (bijna A5 formaat) zijn ontstaan waarvan we nu elke beschreven zijde steeds als 1 pagina tellen. Eén A4 vel kan dus uit 1, 2, 3 of 4 beschreven pagina’s bestaan. Bij de verhaaltjes heeft Anne ook twee zijdes van een A4 vel in één geheel beschreven. De A5 vellen zijn enkel- of dubbelzijdig beschreven. De beschreven zijdes worden steeds als één pagina geteld. De pagina’s (of beschreven zijdes) zijn voor het overgrote deel genummerd van 1 t/m 324. Maar een aantal pagina’s heeft geen nummer en een aantal heeft een binnennummering met a, b, c, etc. gekregen. De eerste twee (beschreven) pagina’s (1 vel A4) zijn niet genummerd (het lijkt een andere of kladversie van het begin / de eerste twee pagina’s van de B-versie van het dagboek), sticker erop met (in handschrift Karolien) Suijk. [+2 buiten de nummering van 324]. Pagina’s genummerd 1 t/m 324 waarvan: Pagina 64 dubbel is (twee keer genummerd ‘64’) [+1 binnen nummering van 324]. Pagina 86 heeft ook nog 86 a t/m g [+7 binnen nummering van 324]. Pagina 128 heeft ook nog 128a, b, c [+3]. Pagina 152 heeft ook nog 152 a,b, c [+3]. Pagina 235 heeft ook nog 235a [+1]. Pagina 280 en 281 zijn alleen in fotokopie (met verklaring van Fritzie erbij). Pagina 309 heeft ook nog 309a [+1]. Dagboekbrief van 8 februari 1944 is apart genummerd met 1, 2, en 3. Dit zijn ook pagina’s van Suijk [+3 pagina’s ] (Fysiek zijn dit 2 vellen A5). Buiten de nummering van 1 t/m 324: 1 pagina, Pseudoniemenlijst, ongenummerd (Fysiek 1 vel A5). 7 pagina’s, ‘Verhaaltjes’, genummerd 1 t/m 7 (Fysiek 1 x A4 en 3 x A5). 25 pagina’s, ‘Verhaaltjes’ (Fysiek 3 x A4 en 10 x A5). 2 pagina’s met een Franse huiswerkoefening, allen ongenummerd (Fysiek 2 x A4). Samenvattend: Totaal 2+324+1+7+3+3+1+1+3+1+7+27=380 (beschreven) pagina’s.Het manuscript dagboek bestaat uit 324+22=346 (beschreven) pagina’s (hierbij is ook de pseudoniemenlijst meegeteld). Totaal aantal ‘losse vellen’: 215. Totaal aantal ‘losse vellen’ manuscript dagboek:196. Totaal aantal 'losse vellen' verhaaltjes: 17. Totaal aantal 'losse vellen' Frans huiswerk: 2.
12. ^{^} Anne Frank, Dagboek A, 20 mei 1944, in: Verzameld werk. 
13. ^{^} Ook wel de C-versie genoemd; zie noot 3