Death of Anne and Margot Frank
Death of Anne and Margot Frank
type
about
attendee
description
De exacte overlijdensdatum van Anne en Margot Frank staat niet vast, maar ligt vermoedelijk in de maand februari 1945.[1]
Het Informatiebureau van het Nederlandse Rode Kruis (NRK) heeft na de oorlog de wettelijk taak om plaats en datum van overlijden van de vele vermiste personen vast te stellen. Dit gebeurde niet op basis van onderzoek, maar bij benadering.[2]
Kampgenote Lientje Rebling-Brilleslijper verklaarde in 1952 dat Anne Frank plm. Maart 1945 stierf. Hieruit heeft het NRK geconcludeerd dat de sterfdatum van Anne Frank ergens tussen 1 en 31 maart 1945 gelegen moet hebben.[3] De 'Commissie tot het doen van aangifte van overlijden van vermisten' van het Ministerie van Justitie nam deze conclusie over en de datum vastgesteld op 31 maart 1945. Deze datum is vervolgens gepubliceerd in de Staatscourant.[4] De officiele overlijdensakte werd uiteindelijk tien jaar later op 29 juli 1954 in Amsterdam opgemaakt.[5]
Op grond van getuigenissen, documenten en een analyse van het ziekteverloop van vlektyfus valt af te leiden dat Anne en haar zus Margot vermoedelijk al in februari 1945 zijn overleden:
Hanneli Goslar en de zussen Martha en Ilse van Collem verklaarden dat zij Anne in februari 1945 ontmoet hadden bij het hek dat het Frauenkamp scheidde van het Sternlager.[6]Omdat deze ontmoeting tot stand kwam door tussenkomst van Auguste van Pels die blijkens een transportlijst al op 7 februari 1945 naar Raguhn (buitencommando van Buchenwald) vertrekt, moet deze ontmoeting eind januari of begin februari 1945 hebben plaatsgevonden.[7] Margot was, volgens getuigenverklaringen, dan al te ziek om op te staan.[6] In het pakketje dat de meisjes over het hek naar Anne gooiden, zatten spullen afkomstig uit een Rode Kruispakket. De grootmoeder van Hanneli had omstreeks 23 januari 1945 een Rode Kruispakket ontvangen.[8]
Net als Auguste van Pels vertrokken Rachel van Amerongen en Annelore Daniel, die in dezelfde barak als Anne en Margot Frank verbleven, op 7 februari 1945 naar Raguhn.[9] Zowel Rachel als Annelore verklaarden dat Anne ziek was en de verschijnselen van vlektyfus vertoonde.[10] Rachel van Amerongen zeiin een interview uit 1988: '(...) dat ze tyfus hadden was duidelijk (...). Ze kregen die weggetrokken gezichten, dat vel over been. (...) De verschijnselen van tyfus openbaarden zich duidelijk bij hen: dat langzame wegebben, een soort apathie, gemengd met oplevingen, totdat ook zij zo ziek werden dat er geen hoop meer was (…).'[11] Ook Nanette Blitz die Anne voor het laatst in januari 1945 ontmoette, vertelde in een interview uit 2012 dat Anne en Margot ziek waren.[12]
Vlektyfus is een ziekte met vaak een dodelijke afloop na ongeveer twee weken. Na een incubatietijd van ongeveer een week treden de eerste verschijnselen op: ernstige hoofdpijn, rillingen, koorts en spierpijn. Vijf dagen later gevolgd door huiduitslag en verminderd bewustzijn.[13] Gezien dit ziekteverloop is het aannemelijk dat Anne en Margot al in februari 1945 zijn overleden.
Otto Frank
Otto Frank hoorde op 18 juli 1945 dat zijn beide dochters in Bergen-Belsen zijn overleden.[14] Later vertelde hij: Uiteindelijk vond ik twee zusters die gelijk met hen in Bergen-Belsen hadden gezeten en die me dan over de laatste, dodelijke ziekte van mijn kinderen vertelden. Beiden waren door ontberingen zo verzwakt dat ze aan de daar heersende tyfus ten prooi waren gevallen.[15] Hij doelde hier op de zussen Jannie en Lientje Brilleslijper.
De afdeling Rectificatie van het Bevolkingsregister wilde van Otto Frank weten of er getuigen waren van het overlijden van zijn dochters in Bergen Belsen. Op 4 oktober 1945 vroeg Otto Frank schriftelijk aan Lien Rebling-Brilleslijper of zij hem een 'desbetreffend schrijven' zou kunnen doen toekomen.[16] Lientje Brilleslijper verklaarde op 11 november 1945 dat Margot en Anne Frank omstreeks eind februari, begin maart 1945 zijn overleden.[17] Dit is in tegenspraak met de verklaringen die zij en haar zus later aflegden waarin de datum varieert van eind februari tot heel kort voor de bevrijding van Bergen-Belsen op 15 april 1945.[18]
Footnotes
- ^ Zie: Erika Prins en Gertjan Broek, "Margot was al te ziek, maar Anne kwam nog naar het hek", in NRC, 31 maart 2015.
- ^ Raymund Schütz, Vermoedelijk op transport, masterscriptie Archief Wetenschappen, Leiden november 2010 (update juni 2011), p.3.
- ^ Het Nederlandse Rode Kruis (NRK), Den Haag, Oorlogsnazorg, 117266, volgnr. 3: Carthoteekkaartje Afwikkelingsbureau Concentratiekampen., Annelies M. Frank.
- ^ NRK, Oorlogsnazorg, E-mail Michiel Schwartzenberg aan Erika Prins (Anne Frank Stichting), 16 maart 2015.
- ^ NRK, Oorlogsnazorg, 117267, volgnr. 3: Brief van het Rode Kruis, juni 1960. Het nummer van de akte is Reg A 105, fol 9v.
- a, b Hanneli Goslar in Jon Blair (regie & prod.), Anne Frank remembered, London: The Jon Blair Film Company, 1995; Anne Frank Stichting (AFS), Getuigenarchief, Getuigenverhalen I, interview, Martha Dotan van Collem, 2011; Getuigenarchief, Getuigenverhalen II, Interview, Ilse Zilversmit - van Collem. 2013
- ^ International Tracing Service (ITS), Bad Arolson, Archivnummer: 5792, Abschrift Überstellungsliste von KL Bergen-Belsen an KL Buchenwald/Raguhn.
- ^ ITS, docnr. 3396827#1 (1.1.3.1/0025/0071), Commission Mixte de Secours de la croix-rouge internationale, brief aan Generalführer hartmann, 23 januari 1945.
- ^ ITS, Bad Arolson, Archivnummer: 5792, Abschrift Überstellungsliste von KL Bergen-Belsen an KL Buchenwald/Raguhn.
- ^ Willy Lindwer, De laatste zeven maanden. Vrouwen in het spoor van Anne Frank. Hilversum: Gooi en Sticht, 1988, p.128-129; AFS, Getuigenarchief, Getuigenverhalen II, Annelore Daniel.
- ^ Lindwer, De laatste zeven maanden, p.128-129.
- ^ AFS, Getuigenarchief, Getuigenverhalen II, interview, Nanette Blitz, 2012.
- ^ Zie http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Professioneel_Praktisch/Richtlijnen/Infectieziekten/LCI_richtlijnen/LCI_richtlijn_Vlektyfus (maart 2015).
- ^ Agenda 1945; brief Otto Frank aan Alice Frank-Stern.
- ^ AFS, Anne Frank Collectie, reg.code OFA_070: bitte schreiben Sie mir etwas über Anne Frank (Nederlandse vertaling van Ingeborg Lesener).
- ^ AFS, AFC, Otto Frank Archief (OFA), reg.code OFA_085: Otto Frank aan Lien Rebling, 4 oktpber 1945.
- ^ AFS, AFC, OFA, reg.code OFA_085: Verklaring van C.R. Rebling-Brilleslijper, 11 november 1945.
- ^ A_Getuigen_I_001: verklaring C.R. Rebling-Brilleslijper, 11 november 1945; OFA_85, Uittreksel uit "Herinneringen aan Anne Frank van Lien Jaldati, 5 of 15 april 1951; Lindwer, De Laatste zeven maanden, p. 100.
The exact date of death of Anne and Margot Frank has not been established, but is believed to be in the month of February 1945.[1]
After the war, the Information Bureau of the Netherlands Red Cross (NRK) had the statutory task of establishing the place and date of death of the many missing persons. This was not done on the basis of research, but by approximation.[2]
Camp inmate Lientje Rebling-Brilleslijper stated in 1952 that "Anne Frank died around March 1945", from which the NRK concluded that Anne Frank's date of death must have been somewhere between 1 and 31 March 1945 .[3] The Dutch Ministry of Justice's Committee to Report the Death of Missing Persons adopted this conclusion and fixed the date at 31 March 1945. This date was then published in the Government Gazette.[4] The official death certificate was finally drawn up ten years later on 29 July 1954 in Amsterdam.[5]
On the basis of testimonies, documents and an analysis of the disease progression of typhus, it can be deduced that Anne and her sister Margot presumably died as early as February 1945:
Hanneli Goslar and sisters Martha and Ilse van Collem stated that they had met Anne in February 1945 at the fence separating the Frauenkamp from the Sternlager.[6] As this meeting came about through the mediation of Auguste van Pels, who, according to a transport list, was transported to Raguhn (a subcamp of Buchenwald) on 7 February 1945, this meeting must have taken place in late January or early February 1945.[7] Margot, according to witness statements, was by then too ill to get up.[6] The parcel the girls threw over the fence to Anne contained items from a Red Cross parcel. Hanneli's grandmother had received a Red Cross parcel around 23 January 1945.[8]
Like Auguste van Pels, Rachel van Amerongen and Annelore Daniel, who were staying in the same hut as Anne and Margot Frank, left on a transport to Raguhn on 7 February 1945.[9] Both Rachel and Annelore stated that Anne was ill and showed the symptoms of typhus.[10] Rachel van Amerongen said in a 1988 interview: "(...) that they had typhus was obvious (...). They got those drawn away faces, that skin and bone. (...) The symptoms of typhus clearly revealed themselves in them: that slow fading away, a kind of apathy, mixed with revivals, until they too became so sick that there was no hope (...)."[11] Nanette Blitz, who last met Anne in January 1945, also said in a 2012 interview that Anne and Margot were ill.[12]
Typhus is a disease that is often fatal after about two weeks. After an incubation period of about a week, the first symptoms appear: severe headache, chills, fever and muscle aches. Followed five days later by skin rash and reduced consciousness.[13] Given this course of illness, it is likely that Anne and Margot died as early as February 1945.
Otto Frank
Otto Frank heard on 18 July 1945 that both his daughters had died in Bergen-Belsen.[14] He later recounted: "Eventually I found two sisters who had been in Bergen-Belsen at the same time as them and who then told me about my children's final, fatal illness. Both had been so weakened by hardship that they had fallen prey to the typhus prevalent there."[15] He was referring to sisters Jannie and Lientje Brilleslijper.
The Rectification Department of the Population Register wanted to know from Otto Frank whether there were any witnesses to the death of his daughters in Bergen-Belsen. On 4 October 1945, Otto Frank wrote to Lien Rebling-Brilleslijper asking if she could send him a 'relevant letter'.[16] Lientje Brilleslijper stated on 11 November 1945 that Margot and Anne Frank died around late February, early March 1945.[17] This contradicts statements she and her sister made later in which the date ranges from late February to very shortly before the liberation of Bergen-Belsen on 15 April 1945.[18]
Footnotes
- ^ Zie: Erika Prins en Gertjan Broek, "Margot was al te ziek, maar Anne kwam nog naar het hek", in NRC, 31 maart 2015.
- ^ Raymund Schütz, Vermoedelijk op transport, masterscriptie Archief Wetenschappen, Leiden november 2010 (update juni 2011), p.3.
- ^ Het Nederlandse Rode Kruis (NRK), Den Haag, Oorlogsnazorg, 117266, volgnr. 3: Carthoteekkaartje Afwikkelingsbureau Concentratiekampen., Annelies M. Frank.
- ^ NRK, Oorlogsnazorg, E-mail Michiel Schwartzenberg aan Erika Prins (Anne Frank Stichting), 16 maart 2015.
- ^ NRK, Oorlogsnazorg, 117267, volgnr. 3: Brief van het Rode Kruis, juni 1960. Het nummer van de akte is Reg A 105, fol 9v.
- a, b Hanneli Goslar in Jon Blair (regie & prod.), Anne Frank remembered, London: The Jon Blair Film Company, 1995; Anne Frank Stichting (AFS), Getuigenarchief, Getuigenverhalen I, interview, Martha Dotan van Collem, 2011; Getuigenarchief, Getuigenverhalen II, Interview, Ilse Zilversmit - van Collem. 2013
- ^ International Tracing Service (ITS), Bad Arolson, Archivnummer: 5792, Abschrift Überstellungsliste von KL Bergen-Belsen an KL Buchenwald/Raguhn.
- ^ ITS, docnr. 3396827#1 (1.1.3.1/0025/0071), Commission Mixte de Secours de la croix-rouge internationale, brief aan Generalführer hartmann, 23 januari 1945.
- ^ ITS, Bad Arolson, Archivnummer: 5792, Abschrift Überstellungsliste von KL Bergen-Belsen an KL Buchenwald/Raguhn.
- ^ Willy Lindwer, De laatste zeven maanden. Vrouwen in het spoor van Anne Frank. Hilversum: Gooi en Sticht, 1988, p.128-129; AFS, Getuigenarchief, Getuigenverhalen II, Annelore Daniel.
- ^ Lindwer, De laatste zeven maanden, p.128-129.
- ^ AFS, Getuigenarchief, Getuigenverhalen II, interview, Nanette Blitz, 2012.
- ^ Zie http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Professioneel_Praktisch/Richtlijnen/Infectieziekten/LCI_richtlijnen/LCI_richtlijn_Vlektyfus (maart 2015).
- ^ Agenda 1945; brief Otto Frank aan Alice Frank-Stern.
- ^ AFS, Anne Frank Collectie, reg.code OFA_070: bitte schreiben Sie mir etwas über Anne Frank (Nederlandse vertaling van Ingeborg Lesener).
- ^ AFS, AFC, Otto Frank Archief (OFA), reg.code OFA_085: Otto Frank aan Lien Rebling, 4 oktpber 1945.
- ^ AFS, AFC, OFA, reg.code OFA_085: Verklaring van C.R. Rebling-Brilleslijper, 11 november 1945.
- ^ A_Getuigen_I_001: verklaring C.R. Rebling-Brilleslijper, 11 november 1945; OFA_85, Uittreksel uit "Herinneringen aan Anne Frank van Lien Jaldati, 5 of 15 april 1951; Lindwer, De Laatste zeven maanden, p. 100.